Για το απίθανο παραμύθι ότι: «Ο ουκρανικός στρατός σκότωσε 14.000 Ρώσους στο Ντονμπάς από το 2014 ώς το 2022«
Όλοι το έχουμε ακούσει ξανά και ξανά. Είτε για να δικαιολογηθεί η βάναυση εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, είτε επίσης συχνά, σε αντίθεση με την εισβολή, αλλά με τη λογική ότι “και οι δύο πλευρές φταίνε εξίσου”, ακούμε ότι «ο ουκρανικός στρατός σκότωσε 14.000 εθνοτικούς Ρώσους στο Ντονμπάς μεταξύ 2014 και 2022«.
Είναι μόνο ένα παράδειγμα από τα χιλιάδες που αναμασούνται, χωρίς ποτέ έναν απλό έλεγχο των γεγονότων, από όλα τα -αριστερά και δεξιά- μέσα ενημέρωσης. Π.χ. ο φιλοπουτινικός συγγραφέας Max Parry γράφει: “Για την ‘αριστερά των πυραύλων κρουζ’, όπως την αποκαλούσε ο αείμνηστος Edward S. Herman, οι 14.000 εθνοτικοί Ρώσοι που σκοτώθηκαν στο Donbass από τον ουκρανικό στρατό από το 2014 είναι ‘ανάξια θύματα’, σύμφωνα με την έννοια που είχαν δώσει οι Herman και Noam Chomsky στο βιβλίο τους, Manufacturing Consent”.
Σκοπός αυτού του ισχυρισμού είναι να υποστηρίξει ότι, παρόλο που μπορεί ο Πούτιν να αντέδρασε υπερβολικά φτάνοντας μέχρι την εισβολή, ωστόσο ήταν ο ουκρανικός στρατός αυτός που έφταιγε περισσότερο πριν από την εισβολή. Ακόμη και αν παραδεχόταν κάποιος ότι η εισβολή του Πούτιν είναι εγκληματική και ότι μπορεί να έχει ιμπεριαλιστικούς στόχους ή ακόμα και ότι χρησιμοποιεί απλώς ως δικαιολογία τη δυσχερή θέση των Ρώσων του Ντονμπάς, ο ισχυρισμός είναι ωστόσο ότι αυτή η δικαιολογία είναι γνήσια.
Έτσι, ακόμη και πολλοί από αυτούς που αντιτίθενται στη ρωσική εισβολή αντιτίθενται εξίσου και στην ουκρανική αντίσταση, και ιδίως στην προμήθεια όπλων σε αυτήν, καθώς, αν η Ουκρανία έπαιρνε το πάνω χέρι, τότε απλώς θα συνέχιζε να κάνει στους “εθνικά Ρώσους” ό,τι έκανε και προηγουμένως, το ίδιο που κάνει τώρα η Ρωσία στους “Ουκρανούς”.
Αν και δεν είναι τόσο χοντροκομμένος όσο ο ισχυρισμός του Πούτιν ότι η Ουκρανία διέπραττε “γενοκτονία” κατά των εθνικά Ρώσων στο Ντονμπάς, ο ισχυρισμός αυτός ωστόσο είναι αρκετά σοβαρός και πρέπει να εξεταστεί επισταμένως.
Ας τον πιάσουμε από την αρχή: “Ο ουκρανικός στρατός σκότωσε 14.000 εθνοτικούς Ρώσους στο Ντονμπάς από το 2014 ώς 2022”.
Υπάρχει άραγε κάποια αλήθεια σε αυτά;
Ναι -είναι ο αριθμός 14.000. Πράγματι, 14.000 σκοτώθηκαν στις συγκρούσεις στο Ντονμπάς μεταξύ 2014 και 2022. Αυτό είναι ένα τρομερό νούμερο, και φυσικά πολλαπλάσιοι από αυτόν τον αριθμό άνθρωποι τραυματίστηκαν, ολόκληρη η περιοχή είναι μια νεκρή ζώνη καλυμμένη από νάρκες, και περίπου 3,3 εκατομμύρια άνθρωποι εγκατέλειψαν την περιοχή (δηλαδή πριν από τα εκατομμύρια που εγκατέλειψαν την Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή).
Αλλά τι γίνεται με τα υπόλοιπα στοιχεία του ισχυρισμού;
“Ο ουκρανικός στρατός σκότωσε”:
Λάθος: δύο πλευρές συμμετείχαν στην ένοπλη σύγκρουση -από τη μία πλευρά, ο ουκρανικός στρατός, μαζί με διάφορες άτυπες ουκρανικές πολιτοφυλακές (συχνά αποτελούμενες από ανθρώπους που ξεριζώθηκαν από τα σπίτια τους) και από την άλλη, οι στηριζόμενες από τη Ρωσία και οπλισμένες αυτονομιστικές πολιτοφυλακές των δύο αυτοανακηρυγμένων “δημοκρατιών” στο ανατολικό Ντονμπάς που ενισχύθηκαν και από ρωσικά στρατεύματα και μισθοφόρους. Και οι δύο πλευρές πυροβολούν, και οι δύο πλευρές σκοτώνουν.
“Εθνοτικοί Ρώσοι”:
Οι εθνικά Ρώσοι αποτελούν μειονότητα, περίπου 38-39% του πληθυσμού στο Ντονμπάς, οπότε είναι απίθανο όλοι ή οι περισσότεροι που σκοτώθηκαν να είναι “εθνοτικοί Ρώσοι”. Αλλά δεν είναι αυτό το ζήτημα που θέλει να αναδίξει ο ισχυρισμός. Ο λόγος για τον οποίο εισάγεται αυτή η μυθοπλασία είναι για να υπονοηθεί ότι οι άνθρωποι σκοτώθηκαν “από τον ουκρανικό στρατό” απλώς επειδή ήταν εθνοτικά Ρώσοι, σε έναν πόλεμο στοχευμένης εθνοτικής εξόντωσης, και όχι ότι ήταν θύματα των διασταυρούμενων πυρών μεταξύ των δύο πλευρών που πυροβολούσαν η μία την άλλη.
Αλλά το άλλο πρόβλημα με τον ισχυρισμό είναι ο υπαινιγμός ότι πρόκειται σκοτωμούς 14.000 αμάχων πολιτών και ειδικά “εθνορώσων”. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με την Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (UNCHR), ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώθηκαν στο Ντονμπάς από τις 14 Απριλίου 2014 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 ήταν:
- 4.400 από τα ουκρανικά στρατεύματα
- 6.500 στρατιώτες από την πλευρά των αυτονομιστών ή της Ρωσίας
- 3.404 πολίτες
Έτσι, για να είμαστε ακριβείς: μιλάμε για 3.404 αμάχους, που σκοτώθηκαν και από τις δύο πλευρές, κατά την περίοδο 2014-2021.
Ωστόσο, τι γίνεται με το τελευταίο μέρος της φράσης, δηλαδή “μεταξύ 2014 και 2022”;
Λοιπόν, ναι, αν κάνουμε μια μικρή αλλαγή περιόδου σε 2014-2021, τότε αυτό μοιάζει σωστό αλλά αφηρημένα.
Γιατί το υπονοούμενο εδώ είναι ότι θα υπήρχε μια συνεχής, συνεχιζόμενη, αιματηρή επίθεση (που μάλιστα θα είχε προκληθεί βασικά από έναν ουκρανικό στρατό που “βομβάρδιζε ανελέητα τους εθνορώσους”) που θα συνεχιζόταν μέχρι τη ρωσική εισβολή. Η εισβολή, έτσι, κατά μία έννοια, θα ήταν απλώς η προέκταση μιας συνεχιζόμενης αιματοχυσίας, σε ένα ίσως ελαφρώς υψηλότερο επίπεδο.
Όμως, στην πραγματικότητα, σχεδόν όλοι οι 14.000 νεκροί, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν όλων των 3.404 αμάχων, σκοτώθηκαν όταν μαινόταν η ανοιχτή σύγκρουση, δηλαδή από το 2014 μέχρι την κατάπαυση του πυρός στα μέσα του 2015, δηλαδή κατά τη διάρκεια μιας περιόδου κατά την οποία κανείς δεν αρνείται σοβαρά την άμεση εμπλοκή (και ανάμειξη) του ρωσικού στρατού. Ας δούμε μόνο τις σχετικές εκθέσεις του ΟΑΣΕ από το 2016-2022:
Η έκθεση του ΟΑΣΕ “Ατομικές απώλειες στην ανατολική Ουκρανία 2016” καταγράφει 88 θάνατους το 2016, συμπεριλαμβανομένων 37 από νάρκες, από πυρομαχικά που δεν είχαν εκραγεί, κ.λπ.
Η έκθεση του ΟΑΣΕ για τις απώλειες αμάχων που καλύπτει το 2017 έως τον Σεπτέμβριο του 2020 καταγράφει 161 θανάτους κατά τη διάρκεια αυτών των σχεδόν 4 ετών, εκ των οποίων η πλειοψηφία (81) ήταν από νάρκες, μη εκραγμένα πυρομαχικά κ.λπ. Σημειώνεται ότι και οι δύο πλευρές τοποθετούν νάρκες -μάλιστα, ο ΟΗΕ έχει χαρακτηρίσει το Ντονμπάς ως μία από τις πιο μολυσμένες με νάρκες περιοχές στον κόσμο.
Τα στοιχεία ανά έτος είναι 87 νεκροί το 2017, 43 το 2018, 19 το 2019 και 12 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2020. Για το 2020, η έκθεση του ΟΑΣΕ στις 11 Ιανουαρίου 2021 αναφέρει: “Ο συνολικός αριθμός αμάχων που επλήγησαν το 2020 ανέρχεται σε 128: 23 νεκροί και 105 τραυματίες”.
Σε σχέση με το 2021, η έκθεση του ΟΑΣΕ στις 13 Δεκεμβρίου 2021 αναφέρει ότι “από την αρχή του 2021, η “Ειδική Ομάδα Παρακολούθησης” (SMM) επιβεβαίωσε 88 απώλειες αμάχων (16 νεκρούς και 72 τραυματίες)” το 2021.
Από αυτούς τους 16 νεκρούς το 2021, οι 11 ήταν από το πρώτο εξάμηνο του 2021. Σύμφωνα με την Έκθεση Κατάστασης του ΟΑΣΕ στις 14 Ιουνίου 2021, “κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων εβδομάδων, η SMM επιβεβαίωσε τέσσερις απώλειες αμάχων, ενώ όλοι οι τραυματισμοί και θάνατοι οφείλονται σε εκρηκτικά αντικείμενα. Αυτό ανεβάζει τον συνολικό αριθμό αμάχων που επλήγησαν, από την αρχή του 2021, σε 37 (11 νεκροί και 26 τραυματίες). Και πάλι, η πλειονότητα των θυμάτων (27) οφείλεται σε νάρκες, μη εκραγμένα πυρομαχικά και άλλα εκρηκτικά αντικείμενα”.
Εν τω μεταξύ, η Έκθεση Κατάστασης του ΟΑΣΕ στις 6 Σεπτεμβρίου 2021 ανέφερε “έναν νεκρό, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των επιβεβαιωμένων αμάχων που επλήγησαν από την αρχή του 2021 να ανέλθει σε 62 (15 νεκροί και 47 τραυματίες)”. Ως εκ τούτου, από τους 5 νεκρούς κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους, οι 4 ήταν πριν από τον Σεπτέμβριο. Από αυτές τις τρεις αυτές εκθέσεις για το 2021, βλέπουμε μια συνεχή μείωση των θανάτων στο Ντονμπάς: 11 τον Ιανουάριο-Ιούνιο, 4 τον Ιούνιο-Σεπτέμβριο, 1 τον Σεπτέμβριο-Δεκέμβριο.
Η ίδια αυτή τάση συνεχίστηκε και το 2022. Η Έκθεση Κατάστασης του ΟΑΣΕ στις 7 Φεβρουαρίου 2022 αναφέρει: “Η αποστολή επιβεβαίωσε αναφορές για ένα θύμα άμαχο: έναν 56χρονο άνδρα που υπέστη τραυματισμό στο πόδι από πυρά μικρών όπλων στις 29 Ιανουαρίου 2022 στο δυτικό τμήμα της μη κυβερνητικά ελεγχόμενης Oleksandrivka, στην περιοχή του Ντονέτσκ. Πρόκειται για το πρώτο θύμα αμάχου που επιβεβαιώνεται από την αποστολή το 2022”. Με άλλα λόγια, μέχρι τις 7 Φεβρουαρίου 2022, 2 εβδομάδες πριν από τη ρωσική εισβολή, υπήρχαν μηδενικά θύματα (νεκροί) στο Ντονμπάς το 2022.
Επομένως, έχουμε εδώ καταγεγραμμένη την τάση σε αυτό που ο Πούτιν αποκαλεί “γενοκτονία” των εθνοτικών Ρώσων στο Ντονμπάς [ακόμη και αν αγνοήσουμε πως και οι ρωσόφιλες ένοπλες δυνάμεις πυροβολούν και βάλλουν όσο και οι Ουκρανοί, καθώς και το ότι ίσως οι μισοί, αν όχι οι περισσότεροι, θάνατοι οφείλονται σε νάρκες και μη εκραγμένα πυρομαχικά, που έχουν τοποθετηθεί και από τις δύο πλευρές]:
- 2016 – 88 θάνατοι
- 2017 – 87 θάνατοι
- 2018 – 43 θάνατοι
- 2019 – 19 θάνατοι
- 2020 – 23 θάνατοι
- 2021 – 16 θάνατοι, εκ των οποίων:
- – 11 θάνατοι (Ιανουάριος-Ιούνιος)
- – 4 θάνατοι (Ιούνιος-Σεπτέμβριος)
- – 1 θάνατος (Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος)
- 2022 – 0 θάνατοι (πριν από τη ρωσική εισβολή).
Όπως βλέπουμε, το ποσοστό των θανάτων μειωνόταν συνεχώς μέχρι να φτάσει στο μηδέν. Η ρωσική εισβολή, η οποία είχε ως αποτέλεσμα χιλιάδες θανάτους και αμέτρητους τραυματισμούς, καταστροφές και απαλλοτριώσεις, ήταν επομένως (υποτίθεται) “απάντηση” σε αυτούς τους μηδενικούς θανάτους στο Ντονμπάς το 2022.
Ο συνολικός αριθμός των θανάτων αμάχων από το 2016 έως το 2022 ήταν επομένως 276, εκ των οποίων περίπου οι μισοί οφείλονται σε νάρκες. Φυσικά, οποιοσδήποτε αριθμός νεκρών είναι πάρα πολύ μεγάλος και ούτε η ουκρανική πλευρά ούτε η ρωσική πλευρά πλευρά θα πρέπει να δικαιολογείται για παραβιάσεις και εγκλήματα πολέμου που είχαν ως αποτέλεσμα θανάτους αμάχων.
Αλλά, καθώς από το 2014 έως το 2022 πριν από τη ρωσική εισβολή, σκοτώθηκαν 3.404 άμαχοι, αυτό σημαίνει ότι οι 3.128 από αυτούς (92%) σκοτώθηκαν το 2014-15, όταν κανένας σοβαρός παρατηρητής δεν αρνείται την άμεση παρέμβαση των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, με μισθοφόρους και βαρέα όπλα, στη σύγκρουση.
Ο σκοπός όλων αυτών δεν είναι για να απαλλαγεί η ουκρανική κυβέρνηση και ο στρατός της από τις ευθύνες τους. Τόσο ο ουκρανικός στρατός όσο και οι υποστηριζόμενες από τη Ρωσία αυτονομιστικές πολιτοφυλακές διέπραξαν εγκλήματα πολέμου (κυρίως το 2014-15), τα οποία πρέπει να καταδικαστούν.
Επίσης υπάρχει και κριτική που πρέπει να γίνει στον έντονο ουκρανικό εθνικισμό της ουκρανικής κυβέρνησης μετά το 2014, ως σημαντικού παράγοντα που οδήγησε στην αντίθεση από τμήματα του ρωσόφωνου πληθυσμού στα ανατολικά: και μόνο το γεγονός ότι το Μαϊντάν αντιμετώπισε ένα αντι-Μαϊντάν στα ανατολικά ήταν από μόνο του μια απολύτως έγκυρη έκφραση δημοκρατικής διαμαρτυρίας. Αυτό που δεν ήταν έγκυρο ήταν η σχεδόν άμεση στρατιωτικοποίηση του αντι-Μαϊντάν από πολιτοφυλακές υποστηριζόμενες από τη Ρωσία, οπλισμένες από τη Ρωσία, με την άμεση επέμβαση ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, μισθοφόρων και βαρέως οπλισμού, καταλαμβάνοντας αυθαίρετα τον έλεγχο δημαρχείων και τμημάτων της ανατολικής Ουκρανίας.
Ο Simon Pirani υποστήριξε ότι ούτε το Μαϊντάν ούτε το αντι-Μαϊντάν θα πρέπει να χαρακτηρίζονται στερεότυπα ως αντιδραστικά, καθώς συχνά έγιναν από διαφορετικούς ανθρώπους, και ότι, στην πραγματικότητα, τα “κοινωνικά οράματα” των δύο “ήταν πολύ κοντά”, ενώ “ήταν οι δεξιές πολιτοφυλακές από τη Ρωσία και ο ρωσικός στρατός που στρατιωτικοποίησαν τη διένεξη και κατέστειλαν το κοινωνικό περιεχόμενο του αντι-Μαϊντάν”.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το Ντονμπάς είναι εθνοτικά μικτό: σύμφωνα με την απογραφή του 2001, οι Ουκρανοί αποτελούν το 58% του πληθυσμού του Λουχάνσκ και το 56,9% του Ντονέτσκ. Η ρωσική εθνική μειονότητα αντιπροσωπεύει το 39% και το 38,2% των δύο περιοχών αντίστοιχα. Αποτελεί ιδιαίτερη ειρωνία το γεγονός ότι οι υποστηρικτές του Πούτιν δικαιολογούν την κατάφωρη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας, δείχνοντας την κατά 58% εθνοτική ρωσική πλειοψηφία εκεί, όταν οι Ουκρανοί έχουν την ίδια σε μέγεθος πλειοψηφία στο Ντονμπάς! Ο εθνοτικά ουκρανικός πληθυσμός κατανέμεται ισομερώς σε πρωτογενώς ουκρανόφωνους και σε ρωσόφωνους, αλλά η γλώσσα δεν ισούται με την εθνικότητα, και ούτε η γλώσσα ούτε η εθνικότητα ισούται με πολιτική στάση.
Οι έρευνες που διεξήχθησαν το 2016 και το 2019 από το Κέντρο Ανατολικών Ευρωπαϊκών και Διεθνών Σπουδών (ZOiS) στο Βερολίνο διαπίστωσαν ότι στα ελεγχόμενα από τη Ρωσία τμήματα του Ντονμπάς, περίπου το 45% του πληθυσμού ήταν υπέρ της ένταξης στη Ρωσία, ενώ η πλειοψηφία ήταν κατά. Από την πλειοψηφία που ήταν κατά, περίπου το 30% υποστήριζε κάποιου είδους αυτονομία, ενώ το ένα τέταρτο δεν ήθελε κανένα ειδικό καθεστώς. Όμως, στα δύο τρίτα του Ντονμπάς, που ελέγχονταν από την κυβέρνηση της Ουκρανίας, ενώ το ίδιο ποσοστό (περίπου 30%) τάχθηκε υπέρ κάποιου είδους αυτονομίας εντός της Ουκρανίας, η πλειοψηφία των δύο τρίτων τάχθηκε υπέρ της παραμονής στην Ουκρανία χωρίς ειδικό καθεστώς (σχεδόν κανείς δεν τάχθηκε υπέρ της ένταξης στη Ρωσία). Ακόμα και αυτό, όμως, δεν πρέπει να θεωρηθεί ως ότι τα κομμάτια που κατέλαβαν οι αυτονομιστές ήταν οι περιοχές που τάσσονται περισσότερο υπέρ της αυτονομίας ή της απόσχισης, καθώς κυριολεκτικά ο μισός πληθυσμός του Ντονμπάς αναγκάστηκε να μεταναστεύσει και, έτσι, το πιθανότερο είναι να οφείλεται στη μεταγενέστερη μετεγκατάστασης μεταξύ των δύο ζωνών.
Ως εκ τούτου, ούτε η εθνοτική σύνθεση ούτε οι απόψεις δείχνουν ότι οι δύο επαρχίες του Ντονμπάς είναι “ρωσικές” περιοχές, που θα ήθελαν την απόσχιση ή έστω κάποια αυτονόμηση: είναι πολύ μικτές από όλες τις απόψεις. Επομένως, τα τμήματα που καταληφθεί (οι ψευτο- «δημοκρατίες») είναι εντελώς αυθαίρετα και δεν υπήρχε και καμία βάση για αυτές τις καταλήψεις από την άποψη οποιασδήποτε «πράξης αυτοδιάθεσης». Και, δεδομένου ότι ακριβώς η ένοπλη σύγκρουση ξεκίνησε μετά από αυτές τις καταλήψεις, ούτε οι ίδιες ούτε και η στρατιωτικοποίηση μπορούν να δικαιολογηθούν ως αναγκαία ένοπλη άμυνα ενάντια σε κάποιο βίαιο κύμα κυβερνητικής καταστολής των αντι-Μαϊντάν.
Η υποστηριζόμενη από το εξωτερικό στρατιωτικοποίηση των αντι-Μαϊντάν πόλωσε τις απόψεις στα άκρα και έδιωξε τις ενδιάμεσες θέσεις, όπου συμπεριλαμβάνεται και ένα μεγάλο μέρος του αρχικού άμαχου πληθυσμού των αντι-Μαϊντάν. Και όσο περισσότερο κυριαρχούσαν οι ακροδεξιές και φασιστικές πολιτοφυλακές και προσωπικότητες, με την υποστήριξη ή και την άμεση ανάμειξη της Ρωσίας, σε αυτές τις «δημοκρατίες», επιβάλλοντας ουσιαστικά ολοκληρωτικό έλεγχο και παραβιάζοντας μαζικά τα ανθρώπινα δικαιώματα του τοπικού πληθυσμού, τόσο λιγότερο αυτό είχε σχέση με οποιαδήποτε γνήσια έκφραση θεμιτής αντίθεσης στις πολιτικές της ουκρανικής κυβέρνησης. Η αποξένωση από αυτή την πραγματικότητα, σε συνδυασμό με τον ίδιο τον πόλεμο, οδήγησε κυριολεκτικά τον μισό πληθυσμό να εγκαταλείψει το Ντονμπάς -3,3 εκατομμύρια από τον αρχικό πληθυσμό των 6,6 εκατομμυρίων- είτε προς άλλα μέρη της Ουκρανίας (η πλειοψηφία) είτε προς τη Ρωσία ή τη Λευκορωσία.
Σε αυτό το πλαίσιο, ήταν απολύτως θεμιτό και αναμενόμενο οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις να επιχειρήσουν να ανακτήσουν αυτές τις περιοχές που είχαν κατακτηθεί από αυτονομιστικές πολιτοφυλακές υποστηριζόμενες από μια ξένη δύναμη. Φυσικά, μπορεί κανείς να επικρίνει την εξάρτηση της Ουκρανίας από αμιγώς στρατιωτικά μέσα για την ανάκτηση αυτών των περιοχών με πολύπλοκα εθνοτικά/περιφερειακά ζητήματα, το οποίο αναπόφευκτα σήμαινε πως η ουκρανική εθνικιστική στάση της απέκλειε μια πιο πολιτική προσέγγιση. Αλλά το να επιρρίπτει κανείς το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης σε αυτή τη στρατιωτική αντίδραση και όχι στην υποστηριζόμενη από το εξωτερικό στρατιωτική επίθεση στην οποία απαντούσε δεν είναι καθόλου λογικό.
Όπως και να είναι το ζήτημα αυτό και όποια και αν είναι η άποψη του καθενός για τη σχετική ευθύνη των δύο πλευρών όλα αυτά τα χρόνια, η συνεχής και αποφασιστική μείωση των θανάτων, των τραυματισμών και των παραβιάσεων της εκεχειρίας μεταξύ 2015 και 2022 -από .3128 θανάτους αμάχων το 2014-2015 σε 0 στις αρχές του 2022- καταρρίπτει απολύτως ως ψέμα όχι μόνο τον ισχυρισμό του Πούτιν ότι η αιματηρή εισβολή του, με τους αμέτρητες χιλιάδες θανάτους, τα εκατομμύρια των ξεριζωμένων και τις κατακλυσμιαίες καταστροφές του, αποτελούσε “απάντηση” στη “γενοκτονία” των “εθνοτικά Ρώσων”, αλλά και την πιο εκλεπτισμένη εκδοχή του ότι “και οι δύο φταίνε κάπως”, αφού και ο ουκρανικός στρατός θα διεξήγαγε έναν ανελέητο πόλεμο εναντίον των “εθνοτικά Ρώσων” στο Ντονμπάς.