Mikhail Lobanov is niet onbekend met het frauduleuze karakter van de Russische verkiezingen onder president Vladimir Poetin. Lobanov deed mee aan de parlementsverkiezingen in 2021 als 37-jarige onafhankelijke socialist op de lijst van de Communistische Partij van de Russische Federatie. Toen de stemmen op de verkiezingsdag werden geteld, lag Lobanov meer dan 10.000 stemmen voor op Poetins kandidaat van Verenigd Rusland (een marge van 12 procent). Nadat echter elektronische 'stemmen' op afstand waren toegevoegd, werd hij tweede.
Sindsdien heeft Lobanov ‒ medeoprichter van de onafhankelijke vakbond voor hoger onderwijspersoneel University Solidarity ‒ meer dan eens in de gevangenis gezeten vanwege zijn anti-oorlogsstandpunten. Hij werd ontslagen als hoogleraar wiskunde aan de Staatsuniversiteit van Moskou, werd door het regime van Poetin tot 'buitenlandse agent' verklaard en moest afgelopen juli uiteindelijk in ballingschap.
Desondanks blijft hij strijden voor een beter Rusland. Samen met anderen maakt hij deel uit van een nieuw links initiatief dat de geënsceneerde presidentsverkiezingen van 15-17 maart wilde verstoren. Federico Fuentes van Green Left sprak [voor de verkiezingen van afgelopen week] met Lobanov over de campagne.
Je hebt geholpen bij de lancering van het initiatief Just World/Just Peace, dat stelt dat 'om onze stem te laten horen, we tegen hen allemaal moeten stemmen'. Waarom? Wat roept de campagne de kiezers op om te doen?
Het evenement dat tussen 15 en 17 maart in Rusland zal plaatsvinden, kan alleen in naam een 'verkiezing' worden genoemd. Het is puur een spektakel, waarbij de winnaar en zijn uiteindelijke stemmenaantal al bekend zijn en waarbij de andere drie kandidaten allemaal volledig loyaal zijn aan het Kremlin. Het door de autoriteiten gewenste resultaat wordt verkregen door middel van dwang en vervalsingen.
In 2006 verwijderden de autoriteiten de optie 'tegen allen' van het stembiljet uit angst voor een toename van politieke activiteit. Maar we zijn ervan overtuigd dat we, gezien de rampzalige omstandigheden waarin Rusland zich bevindt, op geen van de 'speelgoedkandidaten' moeten stemmen.
In plaats daarvan roepen we onze medeburgers op om deze verkiezingen te gebruiken om hun onvrede te uiten en zich in te zetten voor collectieve actie om te leren hoe ze kunnen weigeren het spel van het Kremlin mee te spelen of zijn regels te volgen.
We hebben twee opties voor zulke acties voorgesteld. De eerste is een protestopkomst bij de stembureaus, waarbij we iedereen vragen om op hetzelfde tijdstip te verschijnen, namelijk op 17 maart om 12 uur 's middags. De tweede is om 'tegen iedereen' te stemmen en je stembiljet ongeldig te maken door de vakjes voor alle kandidaten aan te kruisen.
Dergelijke stembiljetten zullen apart worden geteld in elk stemlokaal, in elke regio en in het hele land en zullen worden opgenomen in de officiële statistieken.
Bij de laatste presidentiële 'verkiezingen' in 2018 kreeg de kandidaat met het 'doorgestreepte stembiljet' bijna 800.000 stemmen (iets meer dan 1 procent) en versloeg daarmee vier van de kandidaten. Op dat moment voerde niemand campagne voor deze gang van zaken. Het was dus een uiting van individuele acties die door veel mensen uit pure wanhoop werd ondernomen.
We zijn er zeker van dat bij deze 'verkiezingen' miljoenen mensen een proteststem zullen uitbrengen.
Als onderdeel van de campagne is er een manifest uitgegeven. Wat zijn de belangrijkste punten?
Ten eerste willen en eisen we dat de onrechtvaardige oorlog [in Oekraïne] onmiddellijk wordt beëindigd en dat de mannen die naar het front zijn gestuurd naar huis terugkeren.
Ten tweede geloven we dat de oorzaken die tot de oorlog hebben geleid‒ namelijk de schandelijke economische en politieke ongelijkheden die Rusland verscheuren‒ moeten worden aangepakt.
De concentratie van macht en rijkdom in de handen van enkelen maakte het mogelijk voor dit stelletje uitzuigers om een enorm land mee te sleuren in een onrechtvaardige oorlog zonder het iemand te vragen. Ondertussen zijn de meeste mensen door het rechtse neoliberale arbeidsbeleid van de afgelopen decennia in een extreem kwetsbare positie terechtgekomen en verstoken van elke mogelijkheid tot verzet.
In onze korte tekst stellen we een reeks dringende maatregelen voor die zowel de oorzaken als de gevolgen van deze situatie kunnen aanpakken. We hebben ook enkele nieuwe principes voor de internationale politiek geschetst die de strijd om invloedssferen en markten moeten vervangen.
Een nieuw vreedzaam Rusland zou moeten oproepen tot een zo breed mogelijke coalitie om milieu- en klimaatproblemen aan te pakken en om kapitaalcontroles en gemeenschappelijke eerlijke principes voor een wereldwijd belastingbeleid te steunen, gericht op het bestrijden van belastingontwijking door de superrijken en bedrijven en om ervoor te zorgen dat de levensstandaard in de verschillende regio's van de wereld gelijk is.
Het manifest roept op tot 'een wereld zonder annexaties'. Betekent dat ook de terugtrekking van alle Russische troepen uit Oekraïne?
Ja, absoluut. De terugtrekking van troepen uit Oekraïne volgt direct uit onze tekst. Rusland heeft nu echter strenge repressieve wetten die mensen straffen die dergelijke woorden uitspreken. En aangezien veel van onze deelnemers zich in Rusland bevinden, hebben we geprobeerd om in onze algemene verklaringen woorden te gebruiken die de risico's voor hen minimaliseren.
Het lijkt erop dat het Poetin-regime begonnen is met een schoonmaakoperatie van alle afwijkende stemmen voorafgaand aan de verkiezingen, met het verbieden van anti-oorlogskandidaat Boris Nadezhdin, de dood van oppositieleider Alexei Navalny in de gevangenis en de opsluiting van socialist Boris Kagarlitsky. Het manifest zelf verwijst naar 'een burgeroorlog die door de autoriteiten wordt ontketend tegen politieke tegenstanders'. Waarom vond het regime het nodig om zo'n aanval te lanceren?
De invasie van Oekraïne moet niet alleen worden gezien door de bril van Poetins imperiale ambities, maar ook als een preventieve reactie van het regime op de politisering van een aanzienlijk deel van de samenleving in Rusland. In die visie is het hoofddoel van deze oorlog in eigen land het handhaven van de dominantie in het land en het treffen van de Russische samenleving, die stappen in de richting van verzet heeft gezet.
Welke krachten zijn momenteel betrokken bij het Just World/Just Peace initiatief? Is er hoop dat deze campagne na de verkiezingen tot meer zal leiden?
Enkele tientallen linkse groepen, bloggers en mediaprojecten nemen deel aan ons initiatief. Sommigen van hen hebben een publiek van een paar duizend mensen en sommigen van hen hebben een publiek van honderdduizenden mensen. Het zijn erg heterogene en diverse projecten, maar het is heel belangrijk dat we een gezamenlijke campagne voeren en ondertussen met elkaar discussiëren en elkaar leren kennen.
Ik zie dat als een stap in de richting van de vorming van een sterke links-democratische beweging; een beweging die gericht is op actieve deelname aan veranderingen binnen Rusland en op meer interactie met gelijkgestemden buiten het land via die politici en activisten die Rusland gedwongen hebben moeten verlaten vanwege de repressie en de dreiging om gedwongen naar het front gestuurd te worden.
Is er nog iets dat je wilt toevoegen?
De afgelopen vijftien jaar is er een groeiend links milieu in Rusland en een groeiende vraag vanuit de hele samenleving naar politieke participatie.
De enige uitweg uit de huidige oorlog en naar een overgang naar echte vrede is een revolutie in Rusland. Dat is alleen mogelijk door verdere versterking van de linkervleugel van de Russische oppositie, waarvoor alle voorwaarden aanwezig zijn.
Daarom roep ik linkse groeperingen, partijen en vakbonden in verschillende landen op om zich dit te realiseren en een helpende hand te bieden aan Russische socialisten die zich nu hergroeperen en voorbereiden op de toekomstige strijd.
Een revolutie in Rusland is mogelijk en zal, mocht het gebeuren, een nieuwe impuls geven aan de wereldwijde klimaatbeweging en de strijd voor meer gelijkheid.
Dit artikel stond op Green Left. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.