Anastasia Polozkova, ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: elaliberta.gr
Τι δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι Ουκρανές προσφύγισσες στη συντηρητική Πολωνία; Πώς να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της σεξουαλικοποιημένης βίας σε μια χώρα όπου οι αμβλώσεις απαγορεύονται και διώκονται ποινικά; Γιατί οι διεθνείς οργανισμοί αγνοούν το πρόβλημα των ευάλωτων ομάδων; Η Νάστια Ποντορόζναγια, ιδρύτρια της ΜΚΟ "Martynka", μιλάει για τη στήριξη των γυναικών προσφύγων από την Ουκρανία.
Τουλάχιστον 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι από την Ουκρανία κατέφυγαν στην Πολωνία το 2022 λόγω της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας[1]. Ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων βρέθηκε σε μια νέα χώρα χωρίς υποστήριξη, μπερδεμένος και ευάλωτος. Τότε δημιουργήθηκε μια τηλεφωνική γραμμή για την πρόληψη εγκλημάτων κατά των γυναικών προσφύγων. Η πρωτοβουλία εξελίχθηκε γρήγορα σε μια οργάνωση που βοηθά τους ανθρώπους να κλείσουν ραντεβού με γιατρούς ή να ενημερωθούν για την άμβλωση και παρέχει ψυχολογικές και νομικές συμβουλές- ένα καταφύγιο για θύματα βίας άνοιξε στην Κρακοβία. Τώρα, ωστόσο, η χρηματοδότηση της Martynka [2] και άλλων οργανώσεων βοήθειας περικόπτεται επειδή τα διεθνή ταμεία δεν θεωρούν πως η κατάσταση τους συνιστά κατάσταση κρίσης.
Η ιστορία της Martynka ξεκίνησε πριν από σχεδόν δύο χρόνια με ένα chatbot για να βοηθήσει τις Ουκρανές προσφύγισσες. Τι κάνει τώρα ο οργανισμός;
Τα αιτήματα που αφορούσαν αναπαραγωγικά ζητήματα ήταν από τα πιο συχνά πέρυσι: διακοπή εγκυμοσύνης, επείγουσα και συμβατική αντισύλληψη, βοήθεια σε περίπτωση σεξουαλικής βίας. Το 18% του συνόλου των αιτημάτων το 2023 αφορούσε αυτόν τον τομέα. Προκειμένου να βοηθήσουμε τα άτομα με θέματα αναπαραγωγικής υγείας, συνεργαστήκαμε με τη Women on Web (WOW), μια οργάνωση που βοηθά γυναίκες με φαρμακευτικές αμβλώσεις. Μεταξύ άλλων, η οργάνωση αυτή παρέχει χάπια για φαρμακευτική άμβλωση κατόπιν αιτήματος. Υπήρξε τόσο μεγάλη ζήτηση από τις Ουκρανές γυναίκες που το WOW άρχισε να παρέχει δωρεάν χάπια άμβλωσης σε όλες τις Ουκρανές γυναίκες.
Η Feminoteka, μια πρωτοβουλία που βοηθάει γυναίκες που υφίστανται καταστάσεις βίας, αναγκάστηκε να επεκτείνει το προσωπικό της και να προσλάβει έναν Ουκρανό ψυχολόγο, για να ανακαλύψει ότι υπήρχε μικρή ζήτηση για ψυχολογική βοήθεια μεταξύ των Ουκρανών προσφυγισσών. Ωστόσο, το έργο της Martynka δείχνει μια διαφορετική εικόνα: μέσα σε μόλις ένα μήνα κάναμε τόσες συνεδρίες ψυχολογικής βοήθειας όσες είχε κάνει το Women on Web σε οκτώ μήνες. Συνολικά, παρέχουμε περίπου 200 ώρες δωρεάν ψυχοθεραπείας κάθε μήνα. Μεταξύ των υπηρεσιών της Martynka, η ψυχολογική συμβουλευτική έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση.
Η νομική βοήθεια είναι η δεύτερη πιο δημοφιλής ζήτηση. Παρέχουμε περίπου 15-20 ώρες δωρεάν νομικής συμβουλευτικής κάθε μήνα.
Έχουμε επίσης ένα μυστικό καταφύγιο στην Κρακοβία για γυναίκες πρόσφυγες που έχουν βιώσει βία. Λαμβάνουμε αιτήματα βοήθειας για επιζήσασες της εμπορίας ανθρώπων, της σεξουαλικής βίας και της ενδοοικογενειακής κακοποίησης. Οι γυναίκες, μόνες τους ή με παιδιά, μπορούν να περάσουν ένα μήνα στο καταφύγιο, όπου τους παρέχονται βασικά είδη πρώτης ανάγκης, προϊόντα υγιεινής, τρόφιμα- λαμβάνουν πρωτογενή οικονομική, νομική και ψυχολογική βοήθεια και συμβουλές για την εξεύρεση εργασίας. Βοηθάμε τις μητέρες να βρουν παιδικούς σταθμούς και σχολεία για τα παιδιά τους. Μετά από ένα μήνα, οι γυναίκες συνήθως φεύγουν από το καταφύγιο έχοντας λύσει βασικά ζητήματα.
Βοήθησαν οι πολωνικές αρχές ή οι ΜΚΟ όταν άνοιξε το καταφύγιο της Martynka το 2022;
Αποφασίσαμε να ανοίξουμε το καταφύγιο το καλοκαίρι του 2022. Υπήρξε μια έξαρση των περιπτώσεων βίας εκείνη την εποχή και οι γυναίκες άρχισαν να έρχονται σε εμάς ζητώντας καταφύγιο. Χρειαζόμασταν επίσης καταφύγιο για επιζήσασες πολέμου, επειδή οι χώροι όπου συνήθως στεγάζονται οι πρόσφυγες τείνουν να είναι υπερπλήρεις και τέτοιες συνθήκες δεν ευνοούν τη γρήγορη ανάρρωση ενός ατόμου από τις εμπειρίες του. Η Martynka ξεκίνησε νοικιάζοντας φτηνά και ασφαλή καταλύματα στην Booking.com για όσους τα χρειάζονταν για μερικές νύχτες. Σύντομα όμως έγινε σαφές ότι χρειαζόμασταν το δικό μας μέρος. Η εξεύρεση διαμερίσματος για καταφύγιο αποδείχθηκε δύσκολο εγχείρημα: κανείς δεν θέλει να νοικιάσει το ακίνητό του για τέτοιους σκοπούς. Καταφέραμε όμως να βρούμε ένα διαμέρισμα καταφύγιο στην Κρακοβία με τη βοήθεια ενός κτηματομεσίτη. Το μέρος διαθέτει οκτώ κρεβάτια τα οποία δεν είναι προς το παρόν εντελώς γεμάτα. Στόχος μας είναι να βρούμε ασφαλή στέγαση για τις γυναίκες στην πόλη όπου βρίσκονται, ειδικά αν έχουν δουλειά εκεί. Για παράδειγμα, λαμβάνουμε αιτήματα από το Γκντανσκ, τη Βαρσοβία και το Βρότσλαβ. Εάν η ζήτηση για καταφύγιο αυξηθεί στο μέλλον, θα νοικιάσουμε άλλο ένα διαμέρισμα.
Οι πολωνικές αρχές και οι ΜΚΟ δεν συμμετείχαν στην δημιουργία του καταφυγίου. Λάβαμε οικονομική υποστήριξη από το διεθνές φεμινιστικό ίδρυμα Urgent Action Fund [3], καθώς και από τη διεθνή οργάνωση Global Fund for Children, επειδή το 2022 πολλά ιδρύματα ήταν ακόμη διατεθειμένα να υποστηρίξουν οικονομικά οργανώσεις που βοηθούν πρόσφυγες από την Ουκρανία.
Συναντάτε συχνά καταστάσεις στη Martynka όπου οι επιζήσασες επιστρέφουν στις καταστάσεις συστηματικής βίας;
Τις περισσότερες φορές, μια γυναίκα που έρχεται στο καταφύγιο έχει αποφασίσει να έρθει σε ρήξη με την προηγούμενη ζωή της. Υπάρχουν αυστηροί κανόνες στο καταφύγιο: απαγορεύεται να μοιράζεσαι το πού βρίσκεσαι με όσους μπορούν να σε βλάψουν- να δημοσιεύεις φωτογραφίες που μπορούν να οδηγήσουν στην ανακάλυψη του καταφυγίου- να προσκαλείς επισκέπτες. Αυτοί οι κανόνες σας βοηθούν να κάνετε μια νέα αρχή. Φυσικά, υπάρχουν πάντα κίνδυνοι επιστροφής, ειδικά αν η γυναίκα μένει στην ίδια πόλη με τον πρώην σύντροφό της. Στην πρακτική της Martynka υπήρξε μόνο μία περίπτωση κατά την οποία ένα θύμα επέστρεψε στον θύτη της μετά τη διαμονή της στο καταφύγιο, αλλά γενικά είναι αρκετά συχνό φαινόμενο μεταξύ των ατόμων που λαμβάνουν άλλου είδους βοήθεια στην οργάνωσή μας.
Στην αρχή του πολέμου, όταν υπήρξε ιδιαίτερα μεγάλη εισροή ανθρώπων από την Ουκρανία στην Πολωνία, κυκλοφόρησαν πολλές πληροφορίες για περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων. Ποιοι είναι οι κύριοι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι Ουκρανές προσφύγισσες;
Η σεξουαλική εκμετάλλευση είναι ο κύριος κίνδυνος. Μια τυπική κατάσταση: μια νεαρή γυναίκα αντάλλασε μηνύματα με έναν άντρα μέσω του Tinder πριν από τον πόλεμο -εκτοπίζεται όταν ξεσπούν οι εχθροπραξίες - ο άντρας προσφέρεται να μείνει μαζί του. Έτσι σταδιακά βρίσκεται σε μια εξαρτημένη κατάσταση, μετά την οποία αρκετά συχνά οι σύντροφοι παρασύρουν τις γυναίκες πρόσφυγες στη βιομηχανία της web-κάμερας και της σεξουαλικής εργασίας και τις εθίζουν στα ναρκωτικά. Αρκετά συχνά οι γυναίκες δεν αντιλαμβάνονται καν ότι βρίσκονται σε σοβαρό πρόβλημα λόγω της άσχημης ψυχολογικής τους κατάστασης. Δικαιολογούν τις πράξεις του βιαστή με οικονομικά προβλήματα. Το οποίο, φυσικά, δεν είναι ποτέ σωστό.
Όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων (human trafficking), οι Ουκρανές γυναίκες είχαν ήδη το υψηλότερο ποσοστό εκμετάλλευσης από κυκλώματα εμπορίας ανθρώπων στην Ευρώπη και το ποσοστό αυτό αυξήθηκε με τον πόλεμο. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η εμπορία ανθρώπων δεν είναι εύκολο να αναγνωριστεί. Σε πολλές περιπτώσεις, τα θύματα δεν μπορούν να αναγνωρίσουν ότι βρίσκονταν σε μια τέτοια κατάσταση. Οι απαντήσεις στις έρευνες για τους πρόσφυγες και τα εσωτερικά στοιχεία της Martynka δείχνουν κάτι τέτοιο. Ασχοληθήκαμε με πέντε περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων κατά τη διάρκεια του 2023. Ωστόσο, οι μεταναστευτικές υπηρεσίες του ΟΗΕ δεν ανέφεραν αύξηση των ποσοστών εμπορίας ανθρώπων από την αρχή του πολέμου [4].
Ποιες είναι οι συνέπειες της δημοσιοποίησης τέτοιων εκθέσεων από τον ΟΗΕ;
Οι οργανώσεις βοήθειας χάνουν χρηματοδότηση. Τα γραφεία των μεγάλων ιδρυμάτων που παρείχαν σημαντική οικονομική στήριξη έχουν αρχίσει να εγκαταλείπουν την Πολωνία. Μέχρι το 2023 χάσαμε περίπου το 70% των οργανώσεων και των δωρητών που το 2022 ήταν πρόθυμοι να μας βοηθήσουν. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι οι δυνητικοί δωρητές δεν θέλουν πλέον να βοηθήσουν επειδή δεν θεωρούν την κατάσταση σαν κατάσταση κρίσης. Στο τέλος του περασμένου έτους, αναγκαστήκαμε να επιβάλουμε ανώτατο όριο στον αριθμό των δωρεάν διαβουλεύσεων για ορισμένες κατηγορίες αιτημάτων. Επιπλέον, η μείωση της χρηματοδότησης εγκυμονεί κινδύνους για το καταφύγιο και τους ανθρώπους που διαμένουν σε αυτό.
Από πού προέρχεται η στρεβλή εικόνα της συνολικής κατάστασης;
Πολλά ιδρύματα διεξάγουν τις δικές τους έρευνες σχετικά με την ανάγκη για βοήθεια, αλλά οι πρόσφυγες συνήθως λένε ότι δεν χρειάζονται τίποτα. Έτσι, τα ιδρύματα στρέφονται σε άλλα έργα. Ωστόσο, το να ζητούν ανθρωπιστική βοήθεια από οργανώσεις δεν είναι κάτι που οι άνθρωποι κάνουν πρόθυμα. Είναι θέμα αξιοπρέπειας. Οι άνθρωποι αρνούνται να παραδεχτούν το γεγονός ότι είναι πρόσφυγες και να ζητήσουν βοήθεια. Για κάποιον που συνήθιζε να έχει έναν αξιοπρεπή μισθό είναι πραγματικά δύσκολο να βρεθεί σε ευάλωτη θέση.
Ένα άλλο εμπόδιο για την ανθρωπιστική βοήθεια είναι ο φανατισμός. Οι πρόσφυγες διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια επειδή δεν θέλουν να έρθουν αντιμέτωποι με τον ρατσισμό. Αυτοί είναι οι παράγοντες που οι επίσημες έρευνες δεν λαμβάνουν υπόψη τους.
Ποιες είναι ορισμένες δυσκολίες και κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν σήμερα οι γυναίκες πρόσφυγες στην Πολωνία;
Για παράδειγμα, είναι πλέον πολύ δύσκολο να νοικιάσουν ένα διαμέρισμα λόγω της στεγαστικής κρίσης. Κάποιες αγγελίες δημοσιεύονται για φτηνά δωμάτια προς ενοικίαση. Μια γυναίκα ανταποκρίνεται σε αυτή την αγγελία και έρχεται σε μια παρουσίαση μόνο και μόνο για να ανακαλύψει ότι το μισό ενοίκιο πρέπει να καταβληθεί με τη μορφή παροχής σεξουαλικών υπηρεσιών στον ιδιοκτήτη.
Οι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερο διακρίσεις. Οι αγγελίες που έλεγαν "όχι για Ουκρανούς" ήταν σπάνιες μέχρι πρόσφατα. Πολλοί πρόσφυγες αντιμετωπίζουν εργασιακή εκμετάλλευση ή εξαπατώνται σχετικά με τους μισθούς τους. Η μη διαθεσιμότητα νομικής βοήθειας για τους εργαζόμενους επιδεινώνει το τελευταίο πρόβλημα.
Ποια είναι μερικά από τα πιο συνηθισμένα τεχνάσματα που χρησιμοποιούν όσοι παρασύρουν τις γυναίκες πρόσφυγες σε διάφορα είδη εκμετάλλευσης;
Στις αρχές του πολέμου, όταν υπήρξε μεγάλη εισροή προσφύγων, κάποιοι άνδρες στέκονταν στα πολωνικά σύνορα με [ύποπτες] πινακίδες που προσέφεραν δήθεν δωρεάν διαμονή σε ανύπαντρες γυναίκες. Εντοπίσαμε "εθελόντριες" στο σιδηροδρομικό σταθμό της Κρακοβίας, οι οποίες δεν μπορούσαν να πουν για λογαριασμό ποιου ενεργούσαν. Υπήρχαν περιπτώσεις οργανωμένης απομάκρυνσης προσφυγισσών με λεωφορεία από την Κρακοβία: στα άτομα αυτά υποσχέθηκαν διαμονή σε μοναστήρια και πανσιόν, αλλά ρωτήθηκαν για την ποιότητα των δοντιών τους...
Μια τυπική περίπτωση στην πιο πρόσφατη πρακτική της Martynka αφορά έναν φίλο που θέτει μια γυναίκα πρόσφυγα υπό σεξουαλική εκμετάλλευση με διάφορες προφάσεις. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, είναι γνωστοί που παρασύρουν μια γυναίκα σε τέτοιες δραστηριότητες: για παράδειγμα, κάνει μια φωτογράφηση, οι άνθρωποι που εργάζονται μαζί της κερδίζουν την εμπιστοσύνη της και σταδιακά την παρασύρουν στην εκμετάλλευση.
Η Πολωνία έχει πολύ συντηρητική νομοθεσία σχετικά με τις αμβλώσεις και την επείγουσα αντισύλληψη. Η Martynka αντιμετωπίζει συχνά νομοθετικούς περιορισμούς στο έργο της;
Η κατάσταση είναι τέτοια που αν έδινα σε οποιαδήποτε γυναίκα ένα χάπι επείγουσας αντισύλληψης από το δικό μου απόθεμα, θα ήταν παραβίαση του νόμου και για τα δύο μέρη. Ωστόσο, υπάρχει μια οργάνωση στην Πολωνία που χορηγεί τέτοια χάπια χωρίς ιατρική συνταγή. Υπάρχει επίσης ένας γυναικολόγος, ο Jaroslaw Gurnicki, στον ιστότοπο του οποίου μπορείτε να συμπληρώσετε μια φόρμα και να λάβετε νόμιμη συνταγή για να αγοράσετε χάπια επείγουσας αντισύλληψης για 10 ζλότυ (2,5 ευρώ) [5].
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που οδηγούν στην παράνομη κυκλοφορία των χαπιών επείγουσας αντισύλληψης και των συνταγών για την αγορά τους. Πρώτον, στην Πολωνία, οι γιατροί μπορούν να αρνηθούν να γράψουν συνταγή για τέτοια χάπια ή ένας φαρμακοποιός μπορεί να αρνηθεί να τα πουλήσει με συνταγή για λόγους θρησκευτικών και προσωπικών πεποιθήσεων. Σε ένα φαρμακείο είναι συχνά δυνατό να τα καταφέρουμε ζητώντας γραπτά την άρνηση. Με τους γιατρούς, δυστυχώς, είναι πιο δύσκολο.
Δεύτερον, δεν αποτελεί ποινικό αδίκημα μόνο η διενέργεια μιας έκτρωσης, αλλά και η παροχή βοήθειας σε μια γυναίκα που πρόκειται να διακόψει την εγκυμοσύνη της. Αυτό τιμωρείται με φυλάκιση έως και τρία έτη. Οι δραστηριότητες της Martynka παραμένουν νόμιμες, διότι σύμφωνα με την πολωνική νομοθεσία, η διάδοση πληροφοριών σχετικά με την άμβλωση, το χάπι, ακόμη και η οργάνωση Abortion Without Borders εξακολουθεί να επιτρέπεται. Ωστόσο, τιμωρείται από το νόμο, για παράδειγμα, το να μεταφέρετε μια φίλη σας στο ταχυδρομείο για να παραλάβει ένα δέμα με χάπια- το να πληρώσετε για μια έκτρωση- το να μεταφέρετε μια γυναίκα σε άλλη χώρα για έκτρωση - το να της δώσετε τα δικά σας χάπια. Φίλοι, σύντροφοι, σύζυγοι, ακόμη και μητέρες γυναικών έχουν φάει φυλακή γι' αυτό. Πρόσφατα επιβλήθηκε η πρώτη ποινή για "διευκόλυνση έκτρωσης" στην Justyna Wydrzyńska [6], ακτιβίστρια της πολωνικής οργάνωσης Aborcyjny Dream Team. Παρέδωσε χάπια απευθείας σε ένα κορίτσι που ζήτησε βοήθεια από την Aborcyjny Dream Team [7] [το δικαστήριο την καταδίκασε σε οκτώ μήνες κοινωνικής εργασίας].
Η άμβλωση στην Πολωνία επιτρέπεται πλέον μόνο σε περιπτώσεις βιασμού και αιμομιξίας και όταν κινδυνεύει η ζωή ή η υγεία της μητέρας. Ωστόσο, ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι εύκολο να τερματιστεί η εγκυμοσύνη, έτσι δεν είναι;
Σύμφωνα με την εμπειρία της Martynka, ακόμη και οι επιζήσασες από βιασμό μπορούν να διακόψουν την εγκυμοσύνη μόνο παράνομα. Οι γυναίκες πρέπει να προσκομίσουν γραπτή επιβεβαίωση από εισαγγελέα ότι έχει ξεκινήσει έρευνα για βιασμό. Η απόκτηση αυτής της επιβεβαίωσης αποδεικνύεται συχνά πρόβλημα: οι επιζήσασες δεν καταγγέλλουν πάντα στην αστυνομία και, το σημαντικότερο, δεν διερευνώνται όλες οι υποθέσεις.
Επιπλέον, οι γιατροί συχνά αρνούνται να την πραγματοποιήσουν. Σύμφωνα με τον ισχύοντα πολωνικό νόμο, οι γιατροί δεν μπορούν να παραπέμψουν μια γυναίκα σε άλλον γυναικολόγο όταν της έχουν αρνηθεί τη διακοπή της εγκυμοσύνης για λόγους συνείδησης. Αυτό δεν συμβαίνει επειδή όλοι οι Πολωνοί πολίτες είναι τόσο ευσεβείς, αλλά επειδή οι γιατροί φοβούνται ότι θα χάσουν τη δουλειά τους ή ακόμη και ότι θα πάνε στη φυλακή για την πραγματοποίηση αυτών των αμβλώσεων, οι οποίες στην πραγματικότητα εξακολουθούν να είναι νόμιμες. Οι γυναικολόγοι φοβούνται να πραγματοποιήσουν τη διαδικασία, ακόμη και αν έχουν άδεια από τον εισαγγελέα. Για παράδειγμα, μία γυναικολόγος από το Szczecin που εκτελούσε νόμιμες αμβλώσεις διώχθηκε ποινικά. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η αστυνομία της πήρε το τηλέφωνό της, στο οποίο διατηρούσε πληροφορίες για τις ασθενείς της σε μηνύματα. Αυτό δεν είναι μόνο μια μεμονωμένη περίπτωση, οπότε οι ανησυχίες των γιατρών είναι δυστυχώς πραγματικές.
Αναφέρατε ότι οι βιασμοί δεν ερευνώνται πάντα. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Αυτό είναι το πιο απογοητευτικό και δύσκολο θέμα από όλα. Το πρόβλημα είναι ο τρόπος με τον οποίο ορίζεται ο ίδιος ο βιασμός. Για παράδειγμα, τα θύματα συχνά “παγώνουν” τη στιγμή της επίθεσης, χωρίς να μπορούν να φωνάξουν ή να αντισταθούν. Όταν αυτό προκύπτει, οι αστυνομικές αρχές μπορεί να ισχυριστούν ότι αυτό που συνέβη δεν έχει τις ενδείξεις του βιασμού. Στην καλύτερη περίπτωση, θα το θεωρήσουν παραβίαση της σωματικής ακεραιότητας. Σε άλλες περιπτώσεις, μια γυναίκα σε θολή ή σοκαρισμένη κατάσταση συνείδησης λέει ότι δεν της συνέβη τίποτα, παρόλο που ο γυναικολόγος που παρέχει ιατρική φροντίδα βλέπει τις προφανείς συνέπειες του βιασμού. Ο γιατρός και η αστυνομία αγνοούν πλήρως τη συναισθηματική, σωματική και νοητική κατάσταση του θύματος. Είναι ιδιαίτερα σύνηθες να αγνοούν τις καταγγελίες για βιασμό από γυναίκες με σοβαρές ψυχικές ασθένειες ή έφηβες, ακόμη και όταν υπάρχουν όλα τα στοιχεία.
Το πρόβλημα της έκτρωσης, το οποίο αναφέραμε, συνδέεται επίσης συχνά με τον βιασμό, αλλά αυτό δεν συζητείται σχεδόν ποτέ. Σύμφωνα με το Πολωνικό Ίδρυμα για τις Γυναίκες και τον Οικογενειακό Προγραμματισμό FEDERA, περίπου 150-200 χιλιάδες παράνομες αμβλώσεις πραγματοποιούνται στην Πολωνία κάθε χρόνο. Σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, το 2021 έγιναν μόνο 1-2 νόμιμες αμβλώσεις λόγω βιασμού. Μόνο μία φορά η Martynka κατάφερε να φέρει στο δικαστήριο υπόθεση βιασμού σε βάρος προσφύγισσας. Ο βιαστής μπήκε στη φυλακή. Αλλά τόσες πολλές τέτοιες περιπτώσεις παραμένουν χωρίς να ερευνηθούν...
Ποια συμβουλή δίνει η Martynka στις γυναίκες που δεν μπορούν να κάνουν νόμιμη έκτρωση;
Κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τους δώσουμε όλες τις πληροφορίες που μπορούμε. Για παράδειγμα, τους λέμε για την Abortion Without Borders, ένα δίκτυο οργανώσεων σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Βοηθούν με χειρουργικές αμβλώσεις σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή της κύησης. Τους εξηγούμε επίσης ότι αν είστε έγκυος 12 εβδομάδων, είναι πιο γρήγορο και εύκολο να κάνετε φαρμακευτική άμβλωση παρά χειρουργική.
Έχουμε επίσης συχνά ασχοληθεί με άτομα που υποφέρουν από έντονη θλίψη σε περιπτώσεις έκτρωσης λόγω ανώμαλης ανάπτυξης εμβρύου. Τέτοιου είδους ανωμαλίες δεν παρατηρούνται συνήθως παρά μόνο μετά την 17η εβδομάδα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι άνθρωποι απευθύνονται στην Abortion Without Borders, επειδή οι Πολωνοί γιατροί δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν χειρουργική επέμβαση ούτε για ιατρικούς λόγους σε αυτό το στάδιο. Η οργάνωση Abortion Without Borders βοηθάει στην άμβλωση στο εξωτερικό, αλλά παρέχει και οικονομική βοήθεια, καθώς η διαδικασία αυτή μπορεί να κοστίσει από 700 έως 1000 ευρώ ή και περισσότερο. Βοηθούν όλες, αλλά κυρίως τις προσφύγισσες από την Ουκρανία.
Σε μια συνέντευξή σας αναφερθήκατε σε μια περίπτωση κατά την οποία η Martynka βοήθησε να διαφύγει μια γυναίκα από την Ουκρανία στην Πολωνία, η οποία είχε κακοποιηθεί συστηματικά στο σπίτι της και χρειαζόταν ένα ασφαλές μέρος για να ζήσει. Πώς επηρέασε ο πόλεμος την κατάσταση των επιζώντων γυναικών γενικά;
Για ορισμένες γυναίκες που υπέστησαν ενδοοικογενειακή βία ο πόλεμος αποτέλεσε στην πραγματικότητα ένα παράθυρο ευκαιρίας. Συνειδητοποίησαν ότι μπορούσαν να εγκαταλείψουν τον δράστη της βίας φεύγοντας από τη χώρα. Η Martynka βοήθησε αρκετές γυναίκες με παιδιά που έφυγαν στο εξωτερικό.
Το εκπαιδευτικό έργο αποτελεί σημαντική πτυχή των δραστηριοτήτων της Martynka. Μοιραζόμαστε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πληροφορίες σχετικά με διάφορα είδη βίας, ώστε η κάθε μία να μπορεί να την αναγνωρίσει στις δικές της σχέσεις. Λαμβάνουμε πολλά σχόλια από τις συνδρομήτριες μας που βρίσκουν τις αναρτήσεις μας χρήσιμες. Και περισσότερα άτομα που έχουν βιώσει βία έχουν έρθει σε επαφή μαζί μας.
Ποια αλλαγή στη στάση των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας παρατηρείτε κατά την αντιμετώπιση των αιτημάτων βοήθειας;
Όσον αφορά την ενδοοικογενειακή βία στην Ουκρανία, δεν είμαι σε θέση να πω, καθώς δεν εργαζόμουν στον τομέα αυτό πριν από τον πόλεμο. Ωστόσο, τα αιτήματα για υποστήριξη από γυναίκες που έχουν εξαντληθεί ως μητέρες συχνά καταλήγουν να γίνονται αιτήματα για υποστήριξη σε θέματα ενδοοικογενειακής βίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις μαθαίνουμε για κακοποιητικές οικογενειακές σχέσεις ενώ παρέχουμε άλλη βασική υποστήριξη. Νομίζω ότι ο πόλεμος επιδείνωσε τις υπάρχουσες συγκρούσεις, ενώ παράλληλα έθεσε τις γυναίκες, οι οποίες βρίσκονταν ήδη σε ευάλωτη θέση, σε περαιτέρω οικονομική και συναισθηματική εξάρτηση.
Μια περίπτωση που είχαμε ήταν μια νεαρή γυναίκα της οποίας το ιστορικό περιλάμβανε κάθε είδους βία: είχε περάσει από μια κακοποιητική σχέση, είχε παρασυρθεί στην εμπορία ανθρώπων όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, επέζησε από βιασμό και έμεινε έγκυος. Μόνο όταν συνέβησαν όλα αυτά ζήτησε βοήθεια από τη Martynka. Πιστεύω ότι αυτοί οι κύκλοι βίας συνδέονται μεταξύ τους. Όντας σε αβοήθητη θέση με ιστορικό συστηματικής ενδοοικογενειακής βίας, οι γυναίκες είναι ευάλωτες στο να πέσουν θύματα διακινητών ανθρώπων όταν φεύγουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η πρόσφατη αύξηση των περιπτώσεων βίας που δέχεται η Martynka μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι οι γυναίκες βρίσκουν τη δύναμη να ζητήσουν βοήθεια μόνο μετά από ένα χρόνο.
Στη Ρωσία, παρατηρείται επίσης αύξηση των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας που συνδέονται με τον πόλεμο, αν και δεν έχουμε ακόμη αδιάσειστα στοιχεία. Οι άνδρες που επιστρέφουν από τον πόλεμο παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό. Πώς επηρεάζει η εμπόλεμη κατάσταση τη ζωή των γυναικών στην Ουκρανία; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ των θυμάτων στην Ουκρανία και στη Ρωσία;
Είναι πολύ δύσκολο να γίνει η συζήτηση για τις συνέπειες του πολεμικού τραύματος. Η Ουκρανία διαθέτει ένα πρόγραμμα αποκατάστασης για το προσωπικό που επιστρέφει από τις ζώνες μάχης. Παρά το γεγονός αυτό, οι γυναίκες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες του πολέμου στο σπίτι τους. Είναι δύσκολο να εργαστεί κανείς με το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας, το οποίο επιδεινώνεται από το PTSD [Στμ: Διαταραχή μετατραυματικού στρες], σε μια κατάσταση όπου η Ουκρανία συνεχίζει να υπερασπίζεται τον εαυτό της από τη στρατιωτική επιθετικότητα της Ρωσίας. Είναι δύσκολο ακόμη και να τεθεί δημοσίως το ζήτημα. Υπάρχουν αεροπορικές επιδρομές και απαγόρευση κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια του πολέμου. Τα θύματα δεν μπορούν εύκολα να φύγουν από τα σπίτια τους λόγω του πιθανού κινδύνου παντού γύρω τους. Δεν υπάρχει τέτοιο πρόβλημα στη Ρωσία, φυσικά. Αν ένας Ρώσος βετεράνος που επέστρεψε από τον πόλεμο χτυπάει τη γυναίκα και τα παιδιά του, η γυναίκα έχει τουλάχιστον μια υποθετική ευκαιρία να φύγει. Οι Ουκρανές γυναίκες δεν έχουν.
Την ίδια στιγμή, η χρηματοδότηση των οργανώσεων στην Ουκρανία που ασχολούνται με το πρόβλημα της [ενδοοικογενειακής] βίας έχει περικοπεί, επειδή ο ΟΗΕ έχει καταγράψει μείωση της ενδοοικογενειακής βίας στην Ουκρανία. Αυτό οδήγησε σε αποχώρηση οργανώσεων από την περιοχή, παρόλο που τα προβλήματα παραμένουν. Δυσκολεύομαι να καταλάβω πώς το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας μπορεί να αγνοηθεί σε μια χώρα που βρίσκεται σε πόλεμο. Με κάνει να αμφισβητώ τις αρχές με βάση τις οποίες λειτουργούν οι μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί.
Πώς επηρεάζει ο αυξανόμενος συντηρητισμός της πολωνικής πολιτικής τη βοήθεια προς τις γυναίκες;
Οι βουλευτικές εκλογές του 2023 ήταν μια σχετική επιτυχία. Ωστόσο, τα αποτελέσματα ενδέχεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών. Αυτή τη φορά, η δημοκρατική αντιπολίτευση κέρδισε έδρες στο κοινοβούλιο, αλλά η πλειοψηφία των εδρών εξακολουθεί να καταλαμβάνεται από το συντηρητικό κόμμα, το οποίο προωθεί νομοθεσία κατά των αμβλώσεων. Και παρόλο που ο νέος πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ υποσχέθηκε ότι οι νόμιμες αμβλώσεις έως τις 12 εβδομάδες της εγκυμοσύνης θα εισαχθούν στις πρώτες εκατό ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ενδέχεται να διεξαχθεί δημοψήφισμα για τις αμβλώσεις στην Πολωνία. Μου φαίνεται ότι αυτός είναι ένας λάθος τρόπος: τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι ένα θέμα που μπορεί να αποφασιστεί με δημοψήφισμα.
Όσον αφορά το πρόβλημα της μη αναγνώρισης των γεγονότων του βιασμού, το θέμα αυτό τίθεται επίσης στο Κοινοβούλιο. Είναι απαραίτητο να αλλάξουν τα κριτήρια με τα οποία η αστυνομία διαπιστώνει το γεγονός του βιασμού. Όσον αφορά το έργο των φεμινιστριών και των ακτιβιστριών, αυτό εξακολουθεί να εγκυμονεί κινδύνους, από συλλήψεις και έρευνες μέχρι συστηματικό εκφοβισμό, μεταξύ άλλων και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Πώς έχετε αλλάξει ως άτομο εξαιτίας της Martynka;
Το να βοηθάω όσες ζητούν βοήθεια από τη Martynka είναι κάτι που μου δίνει έμπνευση. Το να μιλάω σε αυτούς τους ανθρώπους με κάνει να αλλάζω τον εαυτό μου και να αλλάζω τον κόσμο γύρω μου. Για παράδειγμα, μου είναι πλέον αδύνατο να ανέχομαι την ασέβεια και την αγένεια που όλοι μας αντιμετωπίζουμε. Η εργασία στη Martynka σε κάνει να μαθαίνεις πώς να ανταποκρίνεσαι στις προκλήσεις και να διατηρείς τα προσωπικά σου όρια. Έχω επίσης αρχίσει να απολαμβάνω τη συνεργασία με γυναίκες. Η ομάδα μας αποτελείται από επτά γυναίκες και ένα non-binary άτομο.
Η εργασία στη Martynka έχει αλλάξει τη συνολική μου οπτική για τη γυναικεία εργασία. Όταν βλέπω μια μητέρα με παιδιά στο δρόμο, συνειδητοποιώ πόση αόρατη προσπάθεια έχει καταβάλει για την ανατροφή τους και την οργάνωση της ζωής τους, η οποία σε πολλές περιπτώσεις είναι και η ζωή στη μετανάστευση. Όταν άρχισα να βοηθάω τις γυναίκες, δεν σχεδίαζα να δημιουργήσω τη Martynka ως οργάνωση, αλλά κάποια στιγμή ο φόρτος εργασίας αυξήθηκε και διορίστηκα διευθύντρια. Έπρεπε να μάθω πώς να διαχειρίζομαι αποτελεσματικά τον οργανισμό και την ομάδα, επειδή ήθελα η Martynka να είναι σε θέση να βοηθήσει όλες όσες χρειάζονταν υποστήριξη.
https://posle.media/language/en/sexualized-exploitation-is-the-main-risk/
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] https://news.un.org/en/story/2022/05
[2] https://linktr.ee/martynka_donate
[3] https://urgentactionsisterfunds.org
[4] https://rovienna.iom.int/news/human-trafficking-times-conflict-case-ukraine
[5] https://jaroslawgornicki.pl/ellaone/
[6] https://ifamnews.com/en/is-abortion-ok-abortion-activist-faces-trial