Silvio Prado
Net als de inval van de USSR in Tsjecho-Slowakije zal de oorlog van Poetin tegen Oekraïne een waterscheiding zijn voor het anti-imperialisme.
“Niets is kostbaarder dan vrijheid en onafhankelijkheid.”
Ho Chi Minh
Dat de oorlog in Oekraïne een aanvalsoorlog is, kan niemand betwijfelen en dat het een oorlog van imperialistische agressie is, zal alleen de domste fanaticus ontkennen. De oorlog tegen Oekraïne is de oorlog van een tiran met atoomwapens en de pretenties van een keizer. Je kunt niet tegen de oorlog in Vietnam en de invasies van onder andere Panama en Irak zijn geweest en dan opkomen voor een imperialistische oorlog uit het boekje. Als je onder de vlag van het anti-imperialisme vaart, sta je achter Oekraïne en zijn strijd voor soevereiniteit en zelfbeschikking.
De oorlog van Poetin tegen Oekraïne is een oorlog die de essentie van imperialistische oorlogen in hun meest politieke dimensie weergeeft: de verovering van gebieden over de grenzen heen, om de geopolitieke macht van de agressor te versterken tegen andere machten die hij als een bedreiging voor zijn voortbestaan beschouwt. Vanuit dat oogpunt zouden sommigen de Russische agressie kunnen rechtvaardigen als een preventieve oorlog, maar dat maakt haar niet minder imperialistisch, aangezien ze wordt uitgevoerd om te herstellen wat de Pruisen het lebensraum noemden, de doctrine van de leefruimte die de nazi’s hanteerden om de invasie van buurlanden die zij als hun invloedssfeer beschouwden te rechtvaardigen.
Dezelfde argumenten die Hitler gebruikte om Oostenrijk te annexeren (taal, cultuur en gemeenschappelijke geschiedenis), gebruikt Poetin om te proberen Oekraïne te verpletteren. Was voor de een de opbouw van Groot-Duitsland het rechtvaardigende meta-verhaal, voor de ander is de wederopbouw van Groot-Rusland zijn historische missie waarvoor de andere volkeren van Midden-Europa moeten buigen.
Aan de geopolitieke vraatzucht moet nog worden toegevoegd Poetins roeping tot uitroeiing van de Oekraïense bevolking die geweigerd heeft de bevelen van de indringer gedwee op te volgen. Naar het voorbeeld van de tirannen uit de oudheid heeft hij een campagne van berekenende vernietiging van het land en de samenleving ontketend. De schaamteloze bombardementen op de burgerbevolking worden niet gerechtvaardigd door de invaller en verdienen evenmin het medeplichtige stilzwijgen van de zogenaamd gelijkgezinden; evenmin als de berekenende vernietiging van de productiecapaciteit van een van ’s werelds graanschuren. De politiek van verschroeide aarde in steden en op het platteland dat de satraap in Moskou voert, is hetzelfde als dat van andere imperiale machten om het verzet van volkeren af te straffen en een boodschap af te geven aan degenen die zich tegen zijn expansionistische plannen durfden te verzetten.
Ongeacht of men voor of tegen de toetreding van Oekraïne tot de EU en de NAVO is, is deze keuze het resultaat van de wil van het Oekraïense volk, die is bekrachtigd in opeenvolgende verkiezingen van nationale autoriteiten en ‒ het duidelijkst ‒ in de afwijzing van de invallers. Volgens het internationale recht kan geen enkele buitenlandse machthebber, hoeveel atoomwapens hij ook heeft, zich opwerpen als de oppermachtige van Oekraïne om het land een nationaal veiligheidsbeleid op te leggen dat zijn onafhankelijkheid zou schenden.
Het anti-imperialisme is van meet af aan in essentie antikolonialistisch en links geweest, in openlijke afwijzing van het expansionistische beleid van de oude Europese rijken in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Later breidde het zich uit tot de afwijzing van het Amerikaanse imperialisme, dat als hegemoniale macht in de wereld zijn tegenhanger werd in de internationale politiek. Anti-imperialisme was bij uitstek een standpunt van links tegen het Amerikaanse imperialisme in zijn drievoudige uitdrukking: militair, geopolitiek en financieel. Wie links was, was anti-imperialist en omgekeerd. Totdat de Sovjet-Unie Hongarije en Tsjecho-Slowakije binnenviel. Dat verdeelde links in de wereld, waarvan één stroming de term sociaal-imperialisme bedacht om het te onderscheiden van de kapitalistische variant.
De ineenstorting van de Sovjet-Unie en de geleidelijke overgang van China naar het staatskapitalisme lieten het dogmatische links zonder referentiepunt, dat, in plaats van zich te heroriënteren en de toetreding van de Russische en Chinese regimes tot de familie van het imperialisme te erkennen, zonder doctrine of praktijk achterbleef. Dit ‘links als een radijs’ (rood aan de buitenkant, wit in de kern) werd opnieuw verrast door de inval van Poetin in Oekraïne.
Waarom is een bepaald zogenaamd anti-imperialistisch links blind voor de wreedheden van een regime als het Russische, dat geen aanspraak kan maken op de ideologische grondslagen van weleer, noch kan pretenderen een alternatief te zijn voor het wereldkapitalisme? Waarom weigeren ze te aanvaarden dat het Rusland van nu de zoveelste kathedraal is van het meest roofzuchtige kapitalisme, gesteund door oligarchen uit de hoogste fase van het meest wrede kapitalisme, in de financiële wereld en in strategische hulpbronnen als olie, gas en graan? Waarom wil het versteende links geen kennis nemen van het overvloedige bewijs dat het Moskouse regime niet alleen niet links is, maar de voornaamste promotor van extreem-rechtse partijen en regeringen zoals die van Hongarije, en beschermer van bloeddorstige theocratieën zoals die van Iran?
De hypocrisie waarmee ze de genocide tegen het Oekraïnse volk bekijken, is onaanvaardbaar, het feit dat ze de ogen sluiten voor de dagelijkse slachtingen tegen de bevolking en zich verbergen voor de vernietiging van een land dat slechts zijn recht op zelfbeschikking wilde uitoefenen. Ze hebben echter meer dan genoeg lef om te eisen dat de sancties tegen de agressor worden opgeheven en om de wapenleveranties aan de aangevallenen te veroordelen.
Net als de inval in Tsjecho-Slowakije zal de oorlog van Poetin tegen Oekraïne een waterscheiding zijn in het anti-imperialisme. De kampioenen van het anti-imperialisme missen elke dag een kans om Oekraïne bij te staan. Het is daar en nu. Posities achteraf zullen het beste bewijs zijn van de dubbele standaarden die ze al jaren meeslepen. Geen dubbele standaarden, geen nuances: als je anti-imperialistisch bent, sta je achter Oekraïne.
Zeker, de zin van oom Ho is nog steeds geldig tegenover oude en nieuwe tirannieën en oude en nieuwe imperialisten.
Silvio Prado is socioloog en politiek analist. Prado was van 1978 tot hij in 1994 de partij verliet militant van het FSLN. In die periode was hij ondermeer betrokken in de internationale werking van het FSLN en verantwoordelijke voor de regio Managua.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Confidencial. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.