[Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα των Συντακτών]
Οι συζητήσεις με κάποιους από την (κυρίως) δυτική Αριστερά μπορεί να είναι εξαιρετικά σκληρές. Κάποιες από τις απόψεις τους είναι απογοητευτικό να τα ακούς. Κάποιες δείχνουν υποκριτικές ή κυνικές. Κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν και συγκεκριμένες θέσεις που απέχουν πολύ από τις αρχές της Αριστεράς. Αυτά τα σημεία δεν εκφράζονται άμεσα, γι’ αυτό θέλω, εν συντομία, να σκαλίσω τα κρυμμένα μηνύματα που ενυπάρχουν σε θέσεις πολλών στην Αριστερά.
Δήλωση Αποποίησης #1: Θέλω να τονίσω ότι υπάρχουν και πολλοί αριστεροί που στέκονται αλληλέγγυοι και δεν έχουν καμία σχέση με τα παρακάτω. Ωστόσο, εδώ δε γράφω για αυτούς.
Δήλωση – Αποποίηση #2: Έχει πραγματικά σημασία το πώς εκφράζονται ορισμένα από αυτά τα μηνύματα, καθώς έτσι χαράσσεται μια γραμμή ανάμεσα, αφενός, στα σημεία ενδιαφέροντος και διαλόγου και, αφετέρου, στον κεντρικό πυλώνα μιας προκαθορισμένης και άνευ όρων πολιτικής στάσης κατά της ουκρανικής αντίστασης. Αυτό το κείμενο αφορά τη δεύτερη περίπτωση. Δεν θα μιλήσω για αποχρώσεις εδώ. Το κείμενο μου εκφράζει απόψεις πολεμικής, δεν είναι ένα άρθρο ανάλυσης.
Δήλωση – Αποποίηση #3: Είμαι απογοητευμένη, θυμωμένη και, ως εκ τούτου, συχνά σαρκαστική. Όμως ναι, έχω το δικαίωμα να είμαι έτσι. Και ναι, χρησιμοποιώ αυτήν την ανάρτηση για να διοχετεύσω την απογοήτευση και τον θυμό μου.
1. Εάν μια άλλη χώρα επιτεθεί στη χώρα μου, απλώς θα φύγω
Λοιπόν, έκανα το ίδιο γιατί έχω δύο παιδιά. Η μη εκφρασμένη πλήρης εκδοχή της πρότασης: «Σε μια υποθετική κατάσταση, εξαιρετικά απίθανη, αλλά την οποία εξακολουθώ να προβάλω σε εσάς, δεν θα υποστηρίξω καμία συλλογική αντίσταση στην εισβολή και εξαιτίας αυτής της προβολής μου αντιτίθεμαι στην ουκρανική αντίσταση».
Αυτός ο ισχυρισμός εκφράζεται ως επί το πλείστον από ανθρώπους που οι χώρες τους δεν έχουν να επιδείξουν μια σύγχρονη ιστορία ως υπήκοοι ή υπό την απειλή ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας. Εδώ δε βρισκόμαστε σε έναν αφηρημένο πόλεμο ή σε κάποια εκδοχή των προβολών σας. Είναι μια πολύ συγκεκριμένη ιμπεριαλιστική εισβολή με τη ρητορική της ολοκληρωτικής υποταγής να τη συνοδεύει. Μερικές φορές η ρητορική φτάνει και σε επίπεδα γενοκτονίας. Ένας μαρξιστής θα έπρεπε να ακούει ότι ο πόλεμος ενάντια στην ιμπεριαλιστική καταπίεση δεν αξίζει τον κόπο και να του σηκώνεται τρεις φορές η τρίχα.
Φυσικά, αν ποτέ σας συμβεί κάτι τέτοιο, μπορείτε να διαλέξετε να μην αντισταθείτε – και δεν θα σας ασκούσα κριτική στο βαθμό που δεν χρησιμοποιείτε την ατομική επιλογή σας για να καταδικάσετε τον συλλογικό αμυντικό αγώνα κάποιων άλλων σε μια τελείως και δομικά διαφορετική πραγματικότητα. Φυσικά, μπορείτε να επιλέξετε να μην αντισταθείτε. Αλλά το να κατηγορείς άλλους για μια διαφορετική επιλογή δεν έχει σχέση με αριστερές αρχές.
2. Δεν θα πολεμούσα ποτέ για την κυβέρνησή μου
Πλήρης άρρητη εκδοχή του ισχυρισμού:
«α) Οι Ουκρανοί παλεύουν για την κυβέρνησή τους β) Θεωρώ ότι δεν έχουν λόγους να το κάνουν και είτε δεν έχω ελέγξει αυτό που λέω με Ουκρανούς είτε γ) Δε νομίζω ότι πρέπει να ληφθεί υπόψη η γνώμη των Ουκρανών, έτσι κι αλλιώς».
Λοιπόν, είναι πολύ προφανές: αυτός ο πόλεμος δεν έχει καμία σχέση με τη σκατο- (όπως και πολλές άλλες) κυβέρνησή μας. Δείτε τις κωλοδημοσκοπήσεις που αρέσουν τόσο σε κάποιους αριστερούς όταν υποστηρίζουν την άποψη τους και αμέσως τις ξεχνούν όταν την υπονομεύουν. Αν είχε σχέση, σε οποιαδήποτε στιγμή, έπαψε να έχει αμέσως μόλις η ίδια η ρώσικη προπαγάνδα άρχισε να μιλάει για «λύση του ουκρανικού ζητήματος» και «αποναζιστικοποίηση» των μαζών του πληθυσμού.
Το δεύτερο μέρος αυτού του άρρητου ισχυρισμού έχει να κάνει με μιαν ολική απόσπαση από την υλική πραγματικότητα – μια πολύ υλιστική προσέγγιση, πράγματι. Το τρίτο σκέλος του ισχυρισμού δεν έχει φυσικά καμία σχέση με αρχές της Αριστεράς – δυστυχώς είναι, όπως και πολλά άλλα σημεία, μια εμφανής εκδήλωση μιας δυτικοκεντρικής, αφ’ υψηλού συγκαταβατικής ή αλαζονικής «αριστεροσύνης».
Πιθανώς οι πιο εντυπωσιακές παραλλαγές αυτής της θέσης είναι «αναλύσεις» του πολέμου με πολυάριθμα πραγματολογικά λάθη από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτα για την περιοχή καθώς και μανιφέστα «κατά του πολέμου» χωρίς ούτε μια ουκρανική υπογραφή. Το να είσαι ένας αριστερός ακαδημαϊκός «σούπερ σταρ» είναι εγγύηση ότι πολλοί άνθρωποι θα συνεχίσουν να παίρνουν το κείμενό σου στα σοβαρά, παρά την απελπιστικά οδυνηρή υλική πραγματικότητα και τα ανθρώπινα σώματα θαμμένα κάτω από τα ερείπια της.
3. Η κυβέρνησή μου υποστηρίζει την Ουκρανία και δεν θα μπορούσα ποτέ να πάρω το μέρος της (κυβέρνησης μου).
Το πλήρες και μη εκφρασμένο μήνυμα αυτού του ισχυρισμού είναι: «Στην πραγματικότητα, υποστηρίζω την κυβέρνησή μου σε πολλές περιπτώσεις – αλλά αυτός είναι ο τρόπος μου να δικαιολογήσω τη στάση μου ενάντια στην ουκρανική αντίσταση ή/και βασιστώ σε πολιτικές ταυτότητας, αντί σε υλιστικές αρχές, ώστε να προσαρμόσω και να απλοποιήσω τη ζωή μου».
Φυσικά και αυτοί οι άνθρωποι υποστηρίζουν τις κυβερνήσεις τους σε ορισμένες περιπτώσεις και τις επικρίνουν ή εναντιώνονται σε άλλες. Ναι, η πραγματικότητα είναι περίπλοκη.
Μερικές φορές, ακόμη και οι κωλοκυβερνήσεις κάνουν σωστά πράγματα, ειδικά κάτω από την πίεση ενός λαϊκού προοδευτικού αγώνα. Είναι σα να είσαι ενάντια σε μετανάστες και πρόσφυγες τους οποίους η κυβέρνηση αποφάσισε να «βάλει μέσα», επειδή ήταν η θέση της κυβέρνησης. (Ξέρω, ξέρω, κάποιοι το κάνουν αυτό γιατί θα «πάρουν τη δουλειά των εργατών μας»). Η φαντασιακή αντιπολίτευση αρχών στη δική «μας» κυβέρνηση χρησιμοποιείται απλώς, και πάλι, ως δικαιολογία για την εναντίωση στην ουκρανική αντίσταση.
Όμως, το να βασίζεσαι σε τέτοιους ισχυρισμούς σημαίνει να βασίζεσαι σε πολιτικές ταυτότητας που επιτρέπει την τυφλή παγκοσμιοποίηση αντί την ανάλυση της υλικής πραγματικότητας στα γεγονότα στην Ουκρανία.
4. Ουκρανοί και Ρώσοι εργάτες, αντί να πολεμούν μεταξύ τους, θα πρέπει να στρέψουν τα όπλα τους ενάντια στις κυβερνήσεις τους
Το μήνυμα που δεν εκφράζεται εδώ είναι: «Προτιμώ να μην κάνω τίποτα σε αυτήν την κατάσταση όπου δεν υπάρχει άμεση ή έμμεση απειλή για τη ζωή μου και θέλω να βρω μια καλή δικαιολογία, η οποία θα ακουστεί πολύ αριστερή». Αμέ, καλύτερα να παριστάνουμε τις πέτρες και να περιμένουμε την παγκόσμια προλεταριακή επανάσταση.
Λοιπόν, φοβάμαι ότι κάποια στιγμή αυτοί οι άνθρωποι θα φτάσουν στο σημείο να πουν ότι δεν χρειάζεται αγώνας για τα εργασιακά δικαιώματα ή για κάποια άλλα κοινωνικά δικαιώματα μέχρι την παγκόσμια επανάσταση (ξέρω, ξέρω ότι κάποιοι σχεδόν αυτό κάνουν).
Αυτή η θέση, ωστόσο, είναι (συχνά) μια θέση προνομιούχου ατόμου που κρύβει τον ιδεολογικό ατομικισμό πίσω από μια ωραία ρητορική. Είναι, επίσης, προϊόν της χρόνιας εξασθένησης των αριστερών κινητοποιήσεων και όλων των αντιδραστικών στροφών του παγκόσμιου συστήματος. Πρόκειται για ένα πολύ καλό και παγκόσμιο σκατό – αν κάποιος θέλει πέσει στο βόθρο, αυτό του προτείνω.
5. Ποιος ωφελείται από αυτόν τον πόλεμο;
Το άρρητο μήνυμα είναι: «Ξέρω ότι ορισμένα τμήματα της ελίτ των καπιταλιστών επωφελούνται σχεδόν από οτιδήποτε σε αυτόν τον κόσμο, επειδή έτσι λειτουργεί το σύστημα – όμως εξακολουθώ να κάνω αυτήν την ερώτηση (που δεν είναι πραγματική ερώτηση) για να εκφράσω την αντίθεσή μου στον ουκρανικό αγώνα για αυτοδιάθεση».
Το να αντιτίθεται σε έναν τέτοιο αγώνα επειδή οι δυτικές ελίτ επωφελούνται από αυτόν είναι σαν να αντιτίθεται σε μια κινητοποίηση των εργαζόμενων επειδή έτσι θα ωφεληθεί ένας ανταγωνιστής καπιταλιστής.
Μια άλλη παραλλαγή αυτού του ισχυρισμού είναι μέρος της συζήτησης για τα όπλα του ΝΑΤΟ (αν και, φυσικά, ξέρω ότι αυτή η συζήτηση είναι πιο περίπλοκη). Λυπάμαι αλλά ζούμε σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχει προοδευτική δύναμη με το απαιτούμενο μέγεθος για να παρέχει υλική υποστήριξη σε τέτοιας κλίμακας αγώνα και να ωφεληθεί από τη νίκη του. Εκτός αν θεωρείτε προοδευτικές άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις όπως η Κίνα.
Αυτός ο βόθρος είναι επίσης καλός για επίσκεψη, καθώς είναι βαθύς και μπορεί να περιέχει πολλές παραλλαγές. Το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης για τις «σφαίρες επιρροής» εμπίπτει επίσης σε αυτόν τον βόθρο, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Το υποστηρίζω τέτοιες θέσεις στα σοβαρά σημαίνει να παίρνω το μέρος του αντιδραστικού status quo που ζούμε εδώ και δεκαετίες. Συχνά συνδυάζεται και με την άρνηση, την υποτίμηση ή ακόμα και ευνοϊκή στάση απέναντι στο ρωσικό (ή οποιονδήποτε μη- δυτικό) ιμπεριαλισμό. Μερικές φορές κρύβει και όλες τις άλλες σκέψεις, όπως η υποστήριξη οποιουδήποτε κανιβαλικού καθεστώτος ενάντια τον δυτικό ιμπεριαλισμό. Για κάποιους αριστερούς από τον Παγκόσμιο Νότο μπορεί να κρύβει μια λαχτάρα για εκδίκηση – αυτή η λαχτάρα, πολύ πιο κατανοητή από τις κομφορμιστικές πολιτικές ταυτοτήτων των δυτικών παρατηρητών, εμπεριέχει μια κακοήθη περιφρόνηση για τον ουκρανικό λαό ο οποίος θα πληρώσει την εκδίκηση κατά του δυτικού ιμπεριαλισμού
6. Τι γίνεται με την Ακροδεξιά στην Ουκρανία
Εδώ ο κρυμμένος ισχυρισμός είναι: «Χρησιμοποιώ το ακροδεξιό πρόβλημα ως φύλλο συκής για να κρύψω την αντίθεσή μου στην ουκρανική αντίσταση».
Ναι, υπάρχουν ακροδεξιές ομάδες στην Ουκρανία – όπως και σε πολλές άλλες χώρες- και, πράγματι, τώρα διαθέτουν όπλα διότι, οποία έκπληξις, βρισκόμαστε σε πόλεμο. Αλλά εκείνοι που εκφράζουν αυτόν τον ισχυρισμό ως επί το πλείστον δεν ενδιαφέρονται για την Ακροδεξιά στο πλευρό του ρωσικού στρατού ή για τη γενική τρομακτική ακροδεξιά πορεία της ρωσικής πολιτικής με τις ανάλογες επιπτώσεις στις εσωτερικές και εξωτερικές «υποθέσεις» της (όπως, ναι, η σειρά πολέμων). Δεν τους νοιάζει που ορισμένοι αριστεροί πολιτικοί επιστήμονες από τη Ρωσία αποκαλούν τώρα το καθεστώς τους μεταφασιστικό. Δεν ξέρουν πόσο μεγάλη είναι η συμμετοχή της Ακροδεξιάς στην ουκρανική αντίσταση, δεν τους νοιάζει η συμμετοχή άλλων ιδεολογικών ομάδων και η γενική κλίμακα της αντίστασης, δεν ξέρουν πώς το κενό σημαίνον του «ναζί» χρησιμοποιείται από τη ρωσική προπαγάνδα για να απανθρωποποιήσει όποιον θέλει. Είναι απλώς ένα φύλλο συκής που, χάρη στη ρωσική προπαγάνδα και ορισμένους άλλους παράγοντες, έχει αποκτήσει κολοσσιαίες διαστάσεις.
7. Η Ρωσία και η Ουκρανία πρέπει να διαπραγματευτούν. Αναβαθμισμένη εκδοχή: ιδού είναι οι προτάσεις μας για μια ειρηνευτική συμφωνία
Αυτός ο ισχυρισμός έχει πολλές κρυφές παραλλαγές, οι οποίες εξαρτώνται από τις προτάσεις για την ειρηνευτική συμφωνία που προτείνουν αυτοί οι άνθρωποι.
Ανάλογα με αυτές τις προτάσεις, το μήνυμα που δεν εκφράζεται μπορεί να είναι: «α) Η Ουκρανία πρέπει να συνθηκολογήσει, β) Είμαστε αποκομμένοι από την πραγματικότητα και πιστεύουμε ότι οι σχετικά λογικές προτάσεις μας για μια ειρηνευτική συμφωνία είναι ρεαλιστικές τώρα».
Η πρώτη επιλογή είναι η ίδια η παλαιόθεν «ειρήνη με κάθε μέσο»: οι προτάσεις βασικά προϋποθέτουν ότι η Ουκρανία πρέπει να εγκαταλείψει τα πρόσφατα κατεχόμενα εδάφη και να ακολουθήσει σχεδόν όλες τις παράλογες πολιτικές απαιτήσεις της Ρωσίας, εγκαταλείποντας την ανεξαρτησία της χώρας και την αυτοδιάθεση του λαού. Όντως πολύ αριστερή. Στη δεύτερη επιλογή, η προτεινόμενη ειρηνευτική συμφωνία είναι κοντά σε αυτή που βρισκόταν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων την άνοιξη, όταν μόλις είχε ξεκινήσει η πλήρης εισβολή. Ένα από τα κύρια σημεία της προτεινόμενης ειρηνευτικής συμφωνίας είναι ότι ο ρωσικός στρατός πρέπει να υποχωρήσει από τα πρόσφατα κατεχόμενα εδάφη – στα σύνορα της 23ης Φεβρουαρίου. Αυτό το σημείο καθιστά την όλη πρόταση άχρηστη αυτή τη στιγμή και οι προτείνοντες δεν μπορούν να δώσουν μια λογική απάντηση στα ερωτήματα γιατί να το κάνει το καθεστώς Πούτιν τώρα, ποιος και πώς μπορεί να το «πείσει» να το κάνει.
Υπάρχει επίσης η πιο άσχημη εκδοχή του αφανούς μηνύματος: «είμαστε λογικοί, γνωρίζοντας ότι οι σχετικά λογικές προτάσεις μας δεν είναι ρεαλιστικές αυτή τη στιγμή, αλλά εξακολουθούμε να τις εκφράζουμε για να δείξουμε ότι αυτοί οι ηλίθιοι Ουκρανοί δεν θέλουν να διαπραγματευτούν».
8. Η Δύση θα πρέπει να σταματήσει να υποστηρίζει την Ουκρανία γιατί μπορεί να φτάσουμε σε πυρηνικό πόλεμο.
Το κρυφό μήνυμα: «η οποιαδήποτε πυρηνική χώρα μπορεί να κάνει ό,τι θέλει γιατί φοβόμαστε».
Κοιτάξτε, φοβάμαι και εγώ τον πυρηνικό πόλεμο. Αλλά η διατήρηση αυτής της θέσης είναι η υποστήριξη του αντιδραστικού status quo και η διευκόλυνση της ιμπεριαλιστικής πολιτικής. Και αυτό που λείπει από αυτή τη συζήτηση είναι οι καταστροφικές συνέπειες της επίθεσης της Ρωσίας στο παγκόσμιο κίνημα για τον πυρηνικό αφοπλισμό. Μετά από αυτό, δεν μπορώ να φανταστώ γιατί κάποια χώρα θα εγκατέλειπε οικειοθελώς το πυρηνικό της οπλοστάσιο φοβούμενη να ακολουθήσει το «πεπρωμένο» της Ουκρανίας (google: «Budapest Memorandum»). Και εν προκειμένω, δεν φταίει η Δύση.
9. Δεν μιλάμε καν μαζί σου, είσαι υπέρ των όπλων
Το κρυφό μήνυμα: «Δε μας ενδιαφέρει η υλική πραγματικότητα αυτού του πολέμου και δεν έχουμε τύψεις που είχατε την ατυχία να δεχτείτε επίθεση από μια μη-δυτική ιμπεριαλιστική χώρα, απλά μην κάνετε άβολες παρεμβάσεις στο φανταστικό μονολιθικό, μονοπολικό και δυτικοκεντρικό διεθνισμό μας».
Φυσικά, σε αυτό το μήνυμα διασταυρώνονται πολλοί από τους προηγούμενους ισχυρισμούς, αλλά αποφάσισα να το θέσω ξεχωριστά γιατί αποτελεί μια λαμπρή δήλωση που εμείς, οι Ουκρανοί αριστεροί, ακούμε μερικές φορές και αναρωτιόμαστε για την αλληλεγγύη, τον διεθνισμό, τις δομές της ανισότητας των εξουσιών, τον αντιιμπεριαλισμό και όλα αυτά, ξέρετε, τα σημαντικά που έχουν πεταχτεί στα σκουπίδια, μπροστά στα μάτια μας, μέρα-μεσημέρι.
10. Η καλή ρωσική αντίσταση έναντι της κακής/ενοχλητικής/ανύπαρκτης ουκρανικής αντίστασης
Και τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό – στην πραγματικότητα αυτό με πυροδοτεί περισσότερο. Αυτή η βλακεία με φουντώνει πάρα πολύ και ανασύρει και κάποια παράλογα συναισθήματα για τα οποία ντρέπομαι.
Δεν υπάρχει κανένα κρυφό μήνυμα εδώ.
Ένα από τα ακραία παραδείγματα είναι όταν, σε μια συνάντηση αριστερών, απευθύνεται ένας Ρώσος αντιπολεμικός ακτιβιστής και όλοι τον ακούν ενώ όταν, στην ίδια συνάντηση, απευθυνθεί ένας Ουκρανός αριστερός, με βασικά τα ίδια μηνύματα, κάποιοι αποχωρούν επιδεικτικά από την αίθουσα και γιουχάρουν.
Οι Ουκρανοί αριστεροί μπορεί να αμφισβητούνται σαν να μην έχουν δικαίωμα να συμμετάσχουν σε μια συζήτηση για αυτόν τον πόλεμο αν δεν εμπλέκεται και κάποιος Ρώσος αντιπολεμικός ακτιβιστής – ακόμα κι αν σε λίγες μέρες συμμετέχουν σε μια άλλη συζήτηση με εκπροσώπους των Ρώσων που είναι ενάντια στον πόλεμο. Πώς τολμούν οι Ουκρανοί αριστεροί να μιλήσουν για ρωσική εισβολή χωρίς τους Ρώσους αριστερούς, σωστά;
Αυτά είναι κάποια ακραία παραδείγματα, αλλά υπάρχει μια θάλασσα μετριοπαθών παραλλαγών: υποστήριξη και θαυμασμός της ρωσικής αντιπολεμικής αντίστασης και μούδιασμα μπροστά στην ουκρανική. Διάδοση μηνυμάτων του ρωσικού αντιπολεμικού κινήματος και αγνόηση των μηνυμάτων των Ουκρανών αριστερών. Η προσποίηση ότι δεν υπάρχει ουκρανική αντίσταση. Κείμενα για γενναίους και δυνατούς Ρώσους που είναι ενάντια στον πόλεμο και, ταυτόχρονα, περιγραφή των Ουκρανών μόνο ως απώλειες αμάχων, πρόσφυγες, φτωχά θύματα.
Η ρωσική αντιπολεμική αντίσταση εκφράζει συχνά παρόμοιες θέσεις και υποστηρίζει την ουκρανική αριστερά σε σχέση με τον πόλεμο: ζητούν όπλα για την ουκρανική αντίσταση, θέλουν να χάσει η Ρωσία! Είναι απορίας άξιο ότι αυτή η ομοιότητα δεν έχει σημασία, σωστά; Ωστόσο, η εξήγηση είναι απλή. Η ρωσική αντιπολεμική αντίσταση είναι βολική, ανταποκρίνεται σε πολλά κρυφά μηνύματα. Είναι ενάντια στην κυβέρνησή τους. Δεν έχουν όπλα στα χέρια τους. Τελικά είναι γενναίοι και άξιοι να τους ακούσουμε, σε αντίθεση με τη φτωχή/πεισματάρα/εθνικιστική/μιλιταριστική – με άλλα λόγια, ενοχλητική– ουκρανική Αριστερά, που αρνείται να είναι το βολικό θύμα. Ξέρετε γιατί εμφανίστηκε αυτή η διαφορά μεταξύ της ουκρανικής αριστερής αντίστασης και της ρωσικής αντιπολεμικής αντίστασης; Γιατί δεν είναι η Ρωσία που δέχεται ιμπεριαλιστική επίθεση και δεν είναι η ρωσική αντιπολίτευση που διεξάγει αμυντικό πόλεμο για αυτοδιάθεση.
Ξέρω ότι λείπουν κάποιοι κρυφοί ισχυρισμοί και μηνύματα. Μερικοί από αυτούς είναι τόσο προφανείς μαλακίες για να συζητηθούν, όπως «αλλά οι ΗΠΑ έχουν κάνει πολύ χειρότερα», «σοσιαλιστική Ρωσία», «ναζιστικό καθεστώς στο Κίεβο», «14.000 πολίτες, σκοτώθηκαν από την ουκρανική κυβέρνηση», «μην είστε τόσο συναισθηματικοί », «δεν υπάρχει κάτι καλό να υπερασπίσεις στην Ουκρανία» (ναι, αυτό είναι πραγματικό!). Υπάρχουν επίσης ορισμένα θέματα που είναι πολύ οδυνηρά για να τα συζητήσω τώρα.
Γνωρίζω ότι ο διεθνισμός και η πρακτική αλληλεγγύη δεν καταρρέουν για πρώτη φορά. Αλλά δεν μπορείς ούτε καν να προσεγγίσεις (ξανά) την επανοικοδόμησή τους, αγνοώντας ό,τι κρύβεται πίσω από τα κρυμμένα μηνύματα: ιδεαλιστικές αυταπάτες, δομές ανισότητας στις πολιτικές εξουσίας, αντιδραστικά ρεύματα και όλες τις άλλες βλακείες που επιτρέπουν σε τόσους πολλούς να κοιτάνε αλλού μπροστά στον ρωσικό ιμπεριαλισμό και τον αγώνα για την αυτοδιάθεση της Ουκρανίας.