Οι πενιχρές επιτυχίες του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία –όπως η κατάληψη της κατεστραμμένης πόλης Αβντίεφκα, με τρομακτικό ανθρώπινο κόστος– έχουν προκαλέσει έναν νέο γύρο από δηλώσεις δυτικών πολιτικών και από άρθρα σχολιαστών για πιθανές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
Οι ελπίδες δεν είναι μεγάλες, διότι το Κρεμλίνο δεν δείχνει καμία όρεξη για τέτοιες συνομιλίες. Οι πράξεις του, όπως οι νυχτερινοί βομβαρδισμοί αμάχων και πολιτικών υποδομών, μιλούν πιο δυνατά από τις πολιτικές και διπλωματικές δηλώσεις όλων των πλευρών.
Η επιθυμία και η ελπίδα για ειρήνη είναι ευρέως διαδεδομένη, και τη συμμερίζομαι κι εγώ. Πώς μπορεί να επιτευχθεί;
Μεταξύ των «αριστερών» συγγραφέων, οι «καμπίστες» και οι μονόπλευροι «αντιιμπεριαλιστές», που αρνούνται το δικαίωμα της Ουκρανίας να αντισταθεί στη ρωσική επιθετικότητα, λένε ότι οι ειρηνευτικές συνομιλίες θα μπορούσαν να ξεκινήσουν τώρα ... αρκεί οι δυτικές δυνάμεις να μην στέκονταν εμπόδιο. (Με τον όρο «καμπισμός», εννοώ την άποψη ότι ο κόσμος χωρίζεται απλουστευτικά μεταξύ ενός δυτικού ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου, στο οποίο κυριαρχούν οι ΗΠΑ, και ενός άλλου στρατοπέδου που αποτελείται από την Κίνα, τη Ρωσία και άλλες χώρες, στο οποίο ενυπάρχει κάποιο προοδευτικό δυναμικό).
Η «καμπιστική» επιχειρηματολογία προβάλλεται κυριολεκτικά αγνοώντας τι πραγματικά συμβαίνει στην Ουκρανία και τη Ρωσία και εστιάζοντας –συχνά αποκλειστικά– στα πολιτικά και διπλωματικά τερτίπια στις δυτικές χώρες.
Σε αυτή την ανάρτηση στο ιστολόγιο θα εξετάσω επτά πρόσφατα άρθρα «καμπιστών» συγγραφέων. Όλα τους ζητούν ειρηνευτικές συνομιλίες· και όλα ισχυρίζονται ότι το κύριο εμπόδιο είναι οι δυτικές δυνάμεις.
Θα καλύψω (1) τον τρόπο επιλογής του θέματος από αυτούς τους συγγραφείς∙ (2) το πόσο λίγα λένε στην πραγματικότητα για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις∙ και (3) γιατί ο ισχυρισμός ότι οι δυτικές δυνάμεις σαμποτάρισαν τις ειρηνευτικές συνομιλίες τον Απρίλιο του 2022 είναι λιγότερο πειστικός από όσο πιστεύουν ότι είναι.
Τα επτά άρθρα είναι τα εξής: «Η Ευρώπη υπνοβατεί μέσα από τα δικά της διλήμματα» του Βιτζάι Πρασάντ (Counterpunch, Brave New Europe, Countercurrents και αλλού)∙ «Η παραίτηση της Βικτόρια Νούλαντ δημιουργεί ευκαιρία για ειρήνη στην Ουκρανία» των Μεντία Μπέντζαμιν και Νίκολας Ντέιβις (Common Dreams, Morning Star, Consortium News και αλλού)∙ «Ουκρανία: Ο Πάπας μιλάει για την ειρήνη» του Άντριου Μάρεϊ (Stop the War coalition)∙ «Πού είναι τώρα οι ενάρετοι αντάρτες της Ουκρανίας;» του Μπράνκο Μάρκετιτς (Brave New Europe)∙ «Η διπλωματία είναι η τέχνη του συμβιβασμού: αυτό χρειάζεται για την ειρήνη στην Ουκρανία» του Αλεξάντερ Χιλ (Stop the War coalition)∙ «Οι ΗΠΑ μπλόκαραν επανειλημμένα τις ειρηνευτικές συμφωνίες για την Ουκρανία, αναθεωρούν άραγε τη στρατηγική τους;» των Τζον Βόιτσικ και Σ.Τζ. Άτκινς (People’s World)∙ και «Ο εξουθενωτικός πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να έχει τελειώσει εδώ και πολύ καιρό» του Μπράνκο Μάρκετιτς (Jacobin)[1].
Η επιλογή του θέματος
Σε κανένα από τα επτά άρθρα δεν αναφέρεται ούτε μια λέξη για το πολιτικό σύστημα της Ρωσίας, την εθνικιστική ρητορική των πολιτικών της ή την πολεμική οικονομία της, που είναι από τις κεντρικές αιτίες του πολέμου. Ούτε μια λέξη. Μόνο ένα από τα άρθρα (του Αλεξάντερ Χιλ) επιχειρεί να αξιολογήσει τους ρωσικούς πολεμικούς στόχους∙ ένα ακόμη (του Άντριου Μάρεϊ) κάνει φευγαλέα αναφορά σε αυτούς.
Μόνο ένα από τα άρθρα (του Χιλ, και πάλι) θίγει το τι σκέφτεται ή τι κάνει ο ουκρανικός λαός. Κανένα από τα υπόλοιπα έξι άρθρα δεν αναφέρει λέξη γι’ αυτό, παρά το γεγονός ότι η ουκρανική λαϊκή αντίσταση αποτελεί, από κάθε άποψη, βασικό παράγοντα του πολέμου.
Μόνο ένα από τα άρθρα (του Χιλ, και πάλι) λέει πολλά για το τι συνέβη στο πεδίο της μάχης. Ένα ακόμη (του Μπράνκο Μάρκετιτς στο Jacobin) έχει μια παράγραφο για τις ουκρανικές απώλειες στο πεδίο της μάχης, αλλά καμία αναφορά για τις ρωσικές απώλειες. Δύο ακόμη (του Μάρεϊ και των Βόιτσικ και Άτκινς) έχουν πολύ σύντομες αναφορές σε αυτό.
Ενώ δεν λένε σχεδόν τίποτα για το τι συμβαίνει στην Ουκρανία ή τη Ρωσία, και τα επτά άρθρα συζητούν δηλώσεις δυτικών πολιτικών, διπλωματών ή/και στρατιωτικών ηγετών. Αναλυτικότερα:
Πέντε από τα άρθρα (της Μεντία Μπέντζαμιν και του Νίκολας Ντέιβις, του Χιλ, του Βόιτσικ και του Άτκινς και δύο του Μάρκετιτς) επικεντρώνονται σε μια ειρηνευτική συμφωνία που υποτίθεται ότι ήταν στο τραπέζι τον Απρίλιο του 2022 και ισχυρίζονται ότι οι δυτικοί πολιτικοί, οι οποίοι στρίμωξαν τον πρόεδρο Ζελένσκι, την κατέστρεψαν (βλ. τελευταία ενότητα). Από την άλλη πλευρά, μόνο δύο από τα άρθρα (Χιλ και Μάρεϊ) κάνουν κάποια πρόταση για το πώς θα μπορούσαν να μοιάζουν οι ειρηνευτικές συνομιλίες (βλ. επόμενη ενότητα).
Αγαπητοί αναγνώστες, μπορώ να σας ακούσω να λέτε: αλλά απλά διαλέξατε επτά άρθρα στην τύχη. Όχι, είναι ένα σωστό δείγμα. Έψαξα στις αγγλόφωνες «αριστερές» ιστοσελίδες με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία∙ αυτά ήταν τα πιο προβεβλημένα άρθρα από συγγραφείς του «μην υποστηρίζετε την ουκρανική αντίσταση».
Το βασικό σημείο είναι ότι κανένας από αυτούς τους συγγραφείς δεν αναφέρει πώς λειτουργεί το Κρεμλίνο. Καμία αναφορά στη στάση του Βλαντιμίρ Πούτιν απέναντι στον κόσμο, ή αν αυτή έχει αλλάξει. Καμία αξιολόγηση των παρανοϊκών εθνικιστικών, ακόμη και γενοκτονικών, παραληρημάτων για την Ουκρανία από τον ίδιο, τους στενούς του συνεργάτες και τις υψηλού προφίλ προσωπικότητες της ρωσικής τηλεόρασης. Καμία αναφορά στο κατά πόσον η Ρωσία μπορεί να θεωρηθεί ιμπεριαλιστική δύναμη ή όχι. Ούτε μια λέξη για τον τρόπο με τον οποίο η εισβολή της στην Ουκρανία όχι μόνο παραβίασε διεθνείς συμφωνίες και νόμους, αλλά και προσβάλλει την αρχή του δικαιώματος των εθνών στην αυτοδιάθεση που οι σοσιαλιστές θεωρούν πολύτιμη από τον 19ο αιώνα.
Είναι χαρακτηριστικό, επίσης, ότι αυτοί οι «καμπιστές» συγγραφείς δεν ενδιαφέρονται για το τι λέει ή τι κάνει ο ουκρανικός λαός. Ούτε ο ρωσικός λαός. Δεν προσποιούνται ότι εξετάζουν την αλληλεπίδραση των κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών δυνάμεων. Ασχολούνται σε μεγάλο βαθμό –μερικοί από αυτούς, αποκλειστικά– με τη δυτική ελίτ. Βλέπουν τους εαυτούς τους ως το αντίθετό της και τη νέμεσή της. Ρώσοι ή Ουκρανοί στρατιώτες, Ρώσοι αντιπολεμικοί διαδηλωτές, Ουκρανοί συνδικαλιστές στην πρώτη γραμμή του μετώπου, Ουκρανοί πρόσφυγες – αυτοί είναι ασήμαντοι παίκτες σε ένα δράμα που παίζεται στην Ουάσιγκτον, το Λονδίνο και το Βερολίνο.
Το αποτέλεσμα είναι ένας φανταστικός κόσμος που έχει μόνο έμμεση σχέση με την πραγματικότητα.
Όταν μιλάω για «καμπιστές», αναφέρομαι σε μια πολύ στενή ομάδα μεταξύ των «αριστερών» συγγραφέων, οι οποίοι ασπάζονται έναν ψεύτικο «αντιιμπεριαλισμό», ιστορικά προερχόμενο από τον σταλινισμό του 20ού αιώνα.
Δεν μιλούν για το εργατικό κίνημα ευρύτερα, ούτε για τα εκατομμύρια των ανθρώπων στις δυτικές χώρες που θεωρούν τους εαυτούς τους «αριστερούς», ή που ψηφίζουν σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Αυτές είναι οι ισχυρές δυνάμεις της αλλαγής. Αλλά η «καμπιστική» επιρροή είναι επικίνδυνη και διχαστική.
Φυσικά, πολλοί δημοσιογράφοι στον κυρίαρχο Τύπο επικεντρώνονται επίσης αποκλειστικά σε αυτόν τον ελίτ κόσμο των διπλωματών και των πολιτικών. Αλλά συνήθως βλέπουν τους εαυτούς τους ως μέρος του. Οι «καμπιστές» βλέπουν τους εαυτούς τους σε αντιπαράθεση – αλλά μόνο με τις δυτικές δυνάμεις, τις ΗΠΑ πάνω απ’ όλα. Γι’ αυτούς, η αμερικανική αυτοκρατορία είναι η μόνη αυτοκρατορία εναντίον της οποίας αξίζει να πολεμήσουν.
Αν η Ρωσία μπορεί να έχει χαρακτηριστικά αυτοκρατορίας, αν η Κίνα μπορεί να επιδιώκει να κατασκευάσει κάποιου είδους αυτοκρατορία, αν αιμοδιψείς δικτάτορες όπως ο Μπασάρ αλ Άσαντ συνδέονται με αυτοκρατορικά συμφέροντα –όλα αυτά αποκλείονται από τη συζήτηση. Οι πραγματικοί αγώνες που έρχονται αντιμέτωποι με την αμερικανική αυτοκρατορία, όπως εκείνοι των Παλαιστινίων, είναι καλοδεχούμενοι· εκείνοι που αντιμετωπίζουν άλλους εχθρούς, όπως οι Ουκρανοί που αντιστέκονται στον Πούτιν ή οι Σύριοι και οι Παλαιστίνιοι που αντιστέκονται στον Άσαντ, αποσιωπούνται.
Πώς θα μπορούσαν να μοιάζουν οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Γράφει ο Άντριου Μάρεϊ:
«Η μετάβαση από την κατάπαυση του πυρός σε μια μόνιμη ειρήνη θα είναι φυσικά μια πρόκληση. Η Ρωσία θα πρέπει να αποδεχτεί ένα κυρίαρχο και ανεξάρτητο ουκρανικό κράτος και η Ουκρανία θα πρέπει να αποδεχτεί την παραμονή εκτός ΝΑΤΟ και την αυτοδιάθεση των μειονοτήτων εντός των συνόρων της».
Η συμμαχία «Σταματήστε τον πόλεμο», στην οποία ο Μάρεϊ είναι ηγετική φωνή, καθορίζει τις πολιτικές της με τη μορφή εκκλήσεων για δράση της βρετανικής κυβέρνησης. Έτσι, είναι δίκαιο να υποθέσουμε ότι και αυτό είναι μια έκκληση προς την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να λάβει μια συγκεκριμένη στάση –σε αυτή την περίπτωση, την πιο φιλορωσική στάση. Εξετάζοντας τα σημεία με τη σειρά:
1. «Η Ρωσία θα πρέπει να αποδεχθεί ένα κυρίαρχο και ανεξάρτητο ουκρανικό κράτος»· αυτό είναι χωρίς νόημα. Το έκανε, στις συμφωνίες της Μπελοβέζα που διέλυσαν τη Σοβιετική Ένωση (1991) και στο μνημόνιο της Βουδαπέστης βάσει του οποίου η Ουκρανία εγκατέλειψε τα πυρηνικά της όπλα (1994). Από το 2014 η Ρωσία σφυροκοπεί στρατιωτικά την Ουκρανία, κατά παράβαση αυτών των συμφωνιών. Οποιαδήποτε προσπάθεια να σταματήσουν οι μάχες στην Ουκρανία με διπλωματικό τρόπο θα πρέπει να ξεκινήσει με την αναγνώριση αυτής της πραγματικότητας –γι’ αυτό και μια συνθήκη ειρήνης, σε αντίθεση με την κατάπαυση του πυρός ή το απλό «πάγωμα» της σύγκρουσης, είναι εξαιρετικά απίθανη.
2. «Η Ουκρανία θα πρέπει να αποδεχτεί να παραμείνει εκτός ΝΑΤΟ» είναι ουσιαστικά μια απαίτηση προς το ΝΑΤΟ να επιτρέψει στη Ρωσία να αποφασίσει ποια κράτη θα ενταχθούν (γιατί δεν υπάρχει αντίρρηση για τη Φινλανδία και τη Σουηδία;!). Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου μπορεί πράγματι να είναι αρκετά κυνική για να πάρει μια τέτοια θέση, αλλά γιατί το εργατικό κίνημα θα πρέπει να την ενθαρρύνει να το κάνει; Τι είδους αλληλεγγύη είναι αυτή με τον ουκρανικό πληθυσμό –ο οποίος πριν από το 2014 ήταν στη συντριπτική του πλειοψηφία αντίθετος με την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αλλά σε μεγάλο βαθμό έχει καταλήξει να το βλέπει ως τη μόνη ρύθμιση ασφαλείας που μπορεί να αποτρέψει την εισβολή στη χώρα του ξανά και ξανά;
3. «Αυτοδιάθεση για τις μειονότητες εντός των συνόρων της [Ουκρανίας]». Αυτό αποτελεί διαστρέβλωση της αρχής του δικαιώματος των εθνών στην αυτοδιάθεση, που ιστορικά υιοθετήθηκε από τους σοσιαλιστές. Η αυτοδιάθεση περιλαμβάνει το δικαίωμα στην απόσχιση. (Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ρωσία σκότωσε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στην Τσετσενία στις αρχές της δεκαετίας του 2000, για να διασφαλίσει ότι αυτό το δικαίωμα δεν θα ασκηθεί).
Από το 2014, η ακροδεξιά στη Ρωσία ζήτησε τη δημιουργία ενός νέου κράτους, της «Νοβοροσίας», στη νοτιοανατολική Ουκρανία, ουσιαστικά ένα αίτημα για «αυτοδιάθεση» του ρωσικού λαού εκεί –αλλά το Κρεμλίνο αρνήθηκε να το υποστηρίξει. Η Μόσχα γνώριζε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ρωσόφωνων Ουκρανών ούτε επιθυμούσαν την «αυτοδιάθεση» ούτε θεωρούσαν τους εαυτούς τους Ρώσους. Εξαίρεση αποτέλεσε η Κριμαία, όπου διεξήχθη δημοψήφισμα για την προσάρτηση από τη Ρωσία (ένα περίεργο είδος «αυτοδιάθεσης») υπό στρατιωτική κατοχή.
Πολύ πριν από το 2014, υπήρχε υποστήριξη στην ανατολική Ουκρανία για μεγαλύτερη αυτονομία εντός του ουκρανικού κράτους και δυσπιστία προς τους Ουκρανούς εθνικιστές πολιτικούς στο Κίεβο. Το Κρεμλίνο έκανε ό,τι μπορούσε για να προκαλέσει διχασμό μεταξύ των Ουκρανών σε αυτή τη βάση. Συμμετείχε σε μια μακρά εκστρατεία παραπληροφόρησης, ισχυριζόμενο ότι υποστηρίζει τα δικαιώματα των ρωσόφωνων στην Ουκρανία. (Έγραψα γι’ αυτό αλλού[2]) Αλλά σε διπλωματικό επίπεδο, μέχρι το 2022, το Κρεμλίνο προσποιήθηκε ότι ο ρωσικός στρατός δεν ήταν παρών στην Ουκρανία, αν και ήταν, και άφησε ασαφές το καθεστώς των «δημοκρατιών» του Λουχάνσκ και του Ντόνετσκ. Όλα αυτά άλλαξαν το 2022, όταν το Κρεμλίνο αναγνώρισε τις «δημοκρατίες» και εισέβαλε στην Ουκρανία.
Το 2022, οι κάτοικοι του Ντόνετσκ, του Λουχάνσκ, της Χερσώνας και της Ζαπορίζιας ψήφισαν –μερικές φορές κυριολεκτικά κάτω από την κάννη του όπλου ενός στρατιώτη, και πάντα υπό τη σκιά της μεγαλύτερης στρατιωτικής επιχείρησης στην ηπειρωτική Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο– για την προσχώρηση στη ρωσική ομοσπονδία. Αυτή είναι η εκδοχή του Κρεμλίνου για την «αυτοδιάθεση των μειονοτήτων εντός των συνόρων της Ουκρανίας». Η συμμαχία «Σταματήστε τον Πόλεμο» έχει επιδείξει αξιοσημείωτη απροθυμία να καταγγείλει αυτό το βίαιο έκτρωμα.
Γιατί, λοιπόν, απαιτεί από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να θέσει το ζήτημα της «αυτοδιάθεσης για τις μειονότητες» στις ειρηνευτικές συνομιλίες; Ο Άντριου Μάρεϊ δεν μπορεί να πιστέψει ότι υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να το πράξουν. Το θέμα είναι να διατηρηθεί ο φανταστικός κόσμος στον οποίο ζει ο «καμπισμός», στον οποίο δεν υπάρχουν ο ρωσικός ιμπεριαλισμός, οι ρωσικές επιθέσεις στα δημοκρατικά δικαιώματα και η διαστρέβλωση των δημοκρατικών αρχών από το Κρεμλίνο για τους πολιτικούς του σκοπούς.
Γράφει ο Αλεξάντερ Χιλ:
«Το βασικό αποτέλεσμα [των ειρηνευτικών συνομιλιών] θα είναι ο διαχωρισμός του υπό ρωσική κυριαρχία Ντονμπάς και της Κριμαίας από την υπόλοιπη Ουκρανία –κάτι που ελπίζουμε ότι θα αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο μιας διαρκούς ειρήνης στην περιοχή.»
Αν και ο Χιλ τάσσεται σαφώς υπέρ της κατάπαυσης του πυρός και η συμμαχία «Σταματήστε τον πόλεμο» αντιτάχθηκε στη ρωσική εισβολή το 2022, δεν είναι αυτό που συζητείται εδώ. Ο Χιλ οραματίζεται το αποτέλεσμα των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων. Γιατί να προσυπογράψει τις απαιτήσεις της αυτοκρατορικής δύναμης με αυτόν τον τρόπο; Πού είναι η απόδειξη ότι, αν ικανοποιηθούν αυτά τα αιτήματα, θα προκύψει «διαρκής ειρήνη»; Πώς αυτό είναι προς το συμφέρον του εργατικού κινήματος ή προς το συμφέρον της διεθνούς αλληλεγγύης;
Τι συνέβη τον Απρίλιο του 2022
Η άποψη ότι οι ειρηνευτικές συνομιλίες έχουν μπλοκαριστεί αποκλειστικά από τις δυτικές δυνάμεις –και όχι από την πολεμική στρατηγική της Ρωσίας– επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά από τους «καμπιστές» τα τελευταία δύο χρόνια. Ισχυρίζονται, συγκεκριμένα, ότι τον Απρίλιο του 2022 στην Κωνσταντινούπολη υπήρχε μια συμφωνία στο τραπέζι, την οποία η Ουκρανία ήταν έτοιμη να υπογράψει, αλλά ότι ο Μπόρις Τζόνσον, τότε πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, επισκέφθηκε το Κίεβο και έπεισε τον πρόεδρο Ζελένσκι να μην το κάνει.
Αυτή η εκδοχή των γεγονότων καταρρίφθηκε από τους Βολοντίμιρ Αρτιούκ και Τάρας Φεντίρκο τον Οκτώβριο του 2022.[3] Έδειξαν ότι η μοναδική πηγή για τον ισχυρισμό, ένα δημοσίευμα της Ουκραΐνσκα Πράβντα[4] είχε παρερμηνευτεί και ότι ένα πλήθος στοιχείων έδειχνε ότι οι συνομιλίες απέτυχαν λόγω ουκρανικών και ρωσικών πολιτικών παραγόντων και της δυναμικής των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Οι σχολιαστές που επικεντρώνονται σε «μια μαγική καμπή, όταν όλα θα μπορούσαν να είχαν πάει διαφορετικά», αγνοούν ότι «στο ρεπερτόριο της Ρωσίας, η διπλωματία υποτάσσεται σταθερά στη χρήση βίας», έγραψαν. Προτρέπω τους αναγνώστες να διαβάσουν αυτήν τη προσεγμένη, σφαιρική επιχειρηματολογία.
Πρόσφατα εμφανίστηκαν μαρτυρίες για τις συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης από άτομα που συμμετείχαν: τον πρώην πρωθυπουργό του Ισραήλ Ναφτάλι Μπένετ[5] και τους Ουκρανούς πολιτικούς Νταβίντ Αραχαμία[6] και Ολέξι Αρέστοβιτς[7]. Οι «καμπιστές» έχουν επιλέξει φράσεις από αυτές τις πηγές για να αναβιώσουν την αφήγησή τους.
Ο Μπράνκο Μάρκετιτς του Jacobin ισχυρίστηκε ότι μια συνέντευξη που έδωσε τον Ιούλιο του περασμένου έτους ο Μπένετ, ο οποίος είχε έρθει σε επαφή με τη ρωσική και την ουκρανική κυβέρνηση, ήταν μια «βόμβα». Ο Μπένετ είπε ότι τον Απρίλιο του 2022 υπήρχε «μια καλή πιθανότητα να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός», και όταν ρωτήθηκε «αν δεν την είχαν εμποδίσει; [ποιοι;]», «απάντησε με ένα νεύμα».
Αν και δεν είναι σαφές τι σήμαινε αυτό το νεύμα και σε ποιους αναφερόταν το «ποιοι», η δήλωση του Μπένετ ότι η συμφωνία του Απριλίου ματαιώθηκε από την αποκάλυψη της σφαγής αμάχων από τον ρωσικό στρατό στην Μπούτσα, έξω από το Κίεβο, είναι κατηγορηματική. Με τα λόγια του ίδιου του Μάρκετιτς:
«“Μόλις συνέβη αυτό [η Μπούτσα], εγώ [ο Μπένετ] είπα, ‘Τελείωσε’”, αναφέρει. Ο Μπένετ επισήμανε το ενδεχόμενο να προκύψει μια τέτοια φρικαλεότητα και να εκτροχιάσει τις πολιτικές προοπτικές για ειρήνη στην Ουκρανία ως απόδειξη της σημασίας της βιασύνης στις διαπραγματεύσεις εκείνη την εποχή. Το δημοσίευμα της Πράβντα επισήμανε επίσης την επίσκεψη του Τζόνσον ως ένα μόνο “εμπόδιο” για την ειρήνη, με την ανακάλυψη των δολοφονιών της Μπούτσα να είναι το άλλο.»
Ο Μάρκετιτς, γράφοντας στις αρχές του περασμένου Αυγούστου, επέλεξε να μην εξετάσει ευρύτερα τις συνθήκες υπό τις οποίες ο Μπένετ έδωσε τη συνέντευξή του. Λίγο νωρίτερα, τον Ιούνιο, οι ηγέτες των Κομορών, της Σενεγάλης, της Νότιας Αφρικής και άλλων αφρικανικών κρατών είχαν συναντηθεί τόσο με τον Ζελένσκι όσο και με τον Πούτιν για να προτείνουν ειρηνευτικές συνομιλίες. Ο Πούτιν τους είχε πει ότι ένα από τα προτεινόμενα σημεία εκκίνησης των συνομιλιών –η αποδοχή των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της Ουκρανίας– ήταν μη αποδεκτό[8]. (Κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης, ο Πούτιν προέταξε αυτό που ισχυρίστηκε ότι ήταν το προσχέδιο της συμφωνίας του Απριλίου[9], αν και αυτό δεν έχει δημοσιευθεί ούτε πριν ούτε μετά).
Μια σωστή εξήγηση της αποτυχίας των ειρηνευτικών πρωτοβουλιών θα έπρεπε να αναφέρει όχι μόνο τις δυτικές δυνάμεις, οι οποίες φυσικά επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων στο Κίεβο (τους τελευταίους μήνες όλο και περισσότερο για να περιορίσουν την πολεμική προσπάθεια), αλλά και τις πραγματικές προθέσεις της Ρωσίας. Ο Μάρκετιτς το παραλείπει αυτό.
Τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, οι Βόιτσικ και Άτκινς έπλασαν άλλο ένα στοιχείο που αποδεικνύει ότι ο Μπόρις Τζόνσον και οι δυτικές δυνάμεις ήταν το εμπόδιο για την ειρήνη, από μια συνέντευξη με τον Νταβίντ Αραχαμία, έναν από τους ηγέτες του κόμματος «Υπηρέτης του Λαού» του Ζελένσκι. Ανέφεραν τον Αραχαμία να αναστοχάζεται για τις συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης ως εξής:
«“[Οι Ρώσοι] ήταν έτοιμοι να τερματίσουν τον πόλεμο αν αποδεχόμασταν την ουδετερότητα όπως κάποτε η Φινλανδία. Και ήμασταν έτοιμοι να δεσμευτούμε ότι δεν θα εντασσόμασταν στο ΝΑΤΟ. Όταν επιστρέψαμε από την Κωνσταντινούπολη, ο [τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας] Μπόρις Τζόνσον ήρθε στο Κίεβο και είπε: ‘Μην υπογράψετε απολύτως τίποτα μαζί τους, απλά πηγαίνετε στον πόλεμο’”, είπε ο Αραχαμία.»
Ας δούμε τώρα τι πραγματικά είπε ο Αραχαμία[10], όπως αναφέρθηκε από τον ιστότοπο της ρωσικής αντιπολίτευσης, Meduza. Οι Βόιτσικ και Άτκινς έχουν κόψει ένα βασικό απόσπασμα, μετά τις λέξεις «δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ». Το επαναφέρω, με έντονα γράμματα.
«“Στην πραγματικότητα ήλπιζαν μέχρι σχεδόν την τελευταία στιγμή ότι θα μπορούσαν να μας πιέσουν να υπογράψουμε αυτή τη συμφωνία, υιοθετώντας την ουδετερότητα. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη προτεραιότητά τους. Ήταν πρόθυμοι να τερματίσουν τον πόλεμο αν υιοθετούσαμε την ουδετερότητα, όπως έκανε κάποτε η Φινλανδία, και δίναμε διαβεβαιώσεις ότι δεν θα εντασσόμασταν στο ΝΑΤΟ. Αυτό ήταν ουσιαστικά το κύριο σημείο. Όλα τα άλλα ήταν διακοσμητικά και πολιτικοί εξωραϊσμοί σχετικά με την ‘αποναζιστικοποίηση’, τον ρωσόφωνο πληθυσμό και άλλα μπλα μπλα”, δήλωσε ο Αραχαμία.
Όταν ρωτήθηκε γιατί η Ουκρανία δεν συμφώνησε με τους όρους της Ρωσίας, ο Αραχαμία ήταν κατηγορηματικός:
Πρώτα απ’ όλα, για να συμφωνήσουμε σε αυτό το σημείο, θα έπρεπε να αλλάξουμε το [ουκρανικό] Σύνταγμα. Η πορεία μας προς το ΝΑΤΟ είναι γραμμένη στο Σύνταγμα. Δεύτερον, δεν εμπιστευόμασταν και εξακολουθούμε να μην εμπιστευόμαστε τους Ρώσους ότι θα κρατήσουν τον λόγο τους. Αυτό θα ήταν εφικτό μόνο εάν είχαμε εγγυήσεις ασφαλείας. Δεν θα μπορούσαμε να υπογράψουμε κάτι, να αποσυρθούμε, όλοι θα ανέπνεαν με ανακούφιση, και στη συνέχεια [η Ρωσία] θα εισέβαλε, μόνο που αυτή τη φορά θα ήταν πιο προετοιμασμένη – επειδή την πρώτη φορά που εισέβαλαν, ήταν πραγματικά απροετοίμαστοι για την τόσο έντονη αντίστασή μας. Έτσι, θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε [μαζί τους] μόνο αν ήμασταν 100% σίγουροι ότι αυτό δεν θα συνέβαινε δεύτερη φορά. Και δεν έχουμε τέτοια εμπιστοσύνη.
Επιπλέον, όταν επιστρέψαμε από την Κωνσταντινούπολη, ο Μπόρις Τζόνσον ήρθε στο Κίεβο και είπε να μην υπογράψουμε τίποτα απολύτως μαζί τους και ότι θα έπρεπε απλώς να πολεμήσουμε.»
Θεέ μου! Το πραγματικά σημαντικό μέρος –ότι η Ουκρανία χρειαζόταν εγγυήσεις ότι η Ρωσία δεν θα αθετούσε για άλλη μια φορά το λόγο της και δεν θα εισέβαλε– χάθηκε!!!
Αυτό μου θυμίζει τους σοβιετικούς λογοκριτές που, όταν ένας ηγέτης του κομμουνιστικού κόμματος έπεφτε σε δυσμένεια, έκοβαν τον δυστυχισμένο πρώην από τις επίσημες φωτογραφίες. Ψαλίδισμα.
Η δήλωση του Αραχαμία, στο σύνολό της[11], υποδηλώνει ότι, με τη βίαιη εισβολή της Ρωσίας στο αποκορύφωμά της, η ουκρανική πλευρά χρειαζόταν μια πιο ουσιαστική εγγύηση ασφαλείας από ένα κομμάτι χαρτιού του Πούτιν.
Φυσικά, αυτά που είπε ο Αραχαμία θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό, όπως και όλες οι δηλώσεις όλων των πολιτικών. Αλλά δεν θα πρέπει να αφαιρεθούν χειρουργικά ζωτικά σημεία τους, για να πει το αντίθετο. Χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη προσοχή, δεδομένων των προσπαθειών των Ρώσων κρατικών προπαγανδιστών να διαστρεβλώσουν το νόημα του Αραχαμία[12].
Τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, οι Μπέντζαμιν και Ντέιβις επικαλέστηκαν μια τρίτη πηγή –τον Ολέξι Αρέστοβιτς, πρώην εκπρόσωπο του Ζελένσκι– για να υποστηρίξουν τον ισχυρισμό ότι η συμφωνία του Πούτιν στην Κωνσταντινούπολη είχε ήδη συζητηθεί και «είχε ήδη κάνει τους φελλούς της σαμπάνιας να ανοίξουν στο Κίεβο». Και πάλι ένας πολιτικός, του οποίου τα λόγια πρέπει να αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη προσοχή. Οι αναγνώστες θα πρέπει να διαβάσουν οι ίδιοι τη συνέντευξή του[13].
Αλλά το να προσποιείται κανείς ότι η αφήγηση του Αρέστοβιτς δείχνει ότι οι δυτικές δυνάμεις κατέστρεψαν τις ειρηνευτικές συνομιλίες είναι παραπλανητικό. Στην ερώτηση αν ο Τζόνσον στρίμωξε τον Ζελένσκι, ο Αρέστοβιτς λέει:
«Δεν ξέρω ακριβώς αν αυτό είναι αλήθεια ή ψέμα. Ήρθε στο Κίεβο, αλλά κανείς δεν ξέρει για τι μίλησαν, εκτός, νομίζω, από τον Ζελένσκι και τον ίδιο τον Μπόρις Τζόνσον. Νομίζω ότι ήταν στις 2 Απριλίου και την επόμενη μέρα ήμουν στην Μπούτσα. Ο πρόεδρος έφτασε [στην Μπούτσα] μία ημέρα αργότερα. [...]»
Ο Αρέστοβιτς υπογράμμισε την άποψή του ότι: «Ο πρόεδρος ήταν σοκαρισμένος από την Μπούτσα. Όλοι μας ήμασταν σοκαρισμένοι από την Μπούτσα. [...] Ο Ζελένσκι άλλαξε εντελώς άποψη όταν ήρθε στην Μπούτσα και είδε τι συνέβη».
Το συμπέρασμά μου δεν είναι ότι η είδηση της σφαγής της Μπούτσα από μόνη της άλλαξε τη γνώμη του Ζελένσκι. Η εκτίμησή μου είναι ότι η Μπούτσα, σε συνδυασμό με τις άλλες βίαιες ρωσικές επιθετικές επιχειρήσεις που βρίσκονταν σε εξέλιξη –ιδιαίτερα η επίθεση στη Μαριούπολη– εστίασε τη σκέψη του Ζελένσκι και άλλων στο θέμα των εγγυήσεων ασφαλείας εκτός ΝΑΤΟ. Και δεν μπορούσαν να δουν με σαφήνεια ποιες ήταν αυτές.
Παρά τη σημασία που αποδίδουν στην Μπούτσα οι Μπένετ, Αραχαμία και Αρέστοβιτς, κανένας από τους «καμπιστές» δεν την αναφέρει – εκτός από εκείνη την απαξιωτική αναφορά του Μάρκετιτς (βλ. παραπάνω). Ζουν σε έναν φανταστικό κόσμο όπου ο ρωσικός ιμπεριαλισμός είναι απών και τα εγκλήματά του δεν έχουν καμία συνέπεια.
Και αυτό δεν είναι πραγματικά ένα πρόβλημα σχετικά με την Ουκρανία, αλλά με τη βαθιά πολιτική νοσηρότητα ενός τμήματος της δυτικής «αριστεράς». Δεν υπάρχει δρόμος προς την πραγματική διεθνή αλληλεγγύη και τον αποτελεσματικό αντιιμπεριαλισμό μέσα από αυτόν τον φανταστικό κόσμο. Ούτε και ο δρόμος για την ειρήνη.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Simon Pirani, “No path to peace in Ukraine through this fantasy world”, People and nature, 8 Απριλίου 2024, https://peopleandnature.wordpress.com/2024/04/08/no-path-to-peace-in-ukraine-through-this-fantasy-world/. Αναδημοσίευση: Europe Solidaire Sans Frontières, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article70422.
Σημειώσεις
[1] Vijay Prashad, “Europe sleepwalks through its own dilemmas”, Counterpunch, 26 Μαρτίου 2024, https://www.counterpunch.org/2024/03/26/europe-sleepwalks-through-its-own-dilemmas/. Brave New Europe, https://braveneweurope.com/vijay-prashad-europe-sleepwalks-through-its-own-dilemmas. Countercurrents, https://countercurrents.org/2024/03/europe-sleepwalks-through-its-own-dilemmas/. Medea Benjamin and Nicolas Davies, “Exit of Victoria Nuland creates opportunity for peace in Ukraine”, Common Dreams, 13 Μαρτίου 2024, https://www.commondreams.org/opinion/victoria-nuland-peace-in-ukraine. Consortium News, https://consortiumnews.com/el/2024/03/13/after-nuland-the-chances-for-peace-in-ukraine/. Morning Star, 19 Μαρτίου 2024, https://morningstaronline.co.uk/article/are-we-stumbling-world-war-iii-ukraine. Andrew Murray, “Ukraine: Pope pipes up for peace”, Stop the War coalition, 11 Μαρτίου 2024, https://www.stopwar.org.uk/article/pope-pipes-up-for-peace/. Branko Marcetic, “Where are the righteous Ukraine partisans now?”, Brave New Europe, 15 Φεβρουαρίου 2024, https://braveneweurope.com/branko-marcetic-where-are-the-righteous-ukraine-partisans-now. Alexander Hill, “Diplomacy is the art of compromise: that’s what’s needed for peace in Ukraine”, Stop the War coalition, 1 Φεβρουαρίου 2024, https://www.stopwar.org.uk/article/diplomacy-is-the-art-of-compromise-thats-whats-needed-for-peace-in-ukraine/. John Wojcik and C.J. Atkins, “US repeatedly blocked Ukraine peace deals; is it rethinking its strategy yet?”, People’s World, 29 Νοεμβρίου 2023, https://www.peoplesworld.org/article/u-s-repeatedly-blocked-ukraine-peace-deals-is-it-rethinking-its-strategy-yet/. Branko Marcetic, “The Grinding War in Ukraine Could have ended a long time ago”, Jacobin, 8 Φεβρουαρίου 2023, https://jacobin.com/2023/02/ukraine-russia-war-naftali-bennett-negotiations-peace.
[2] Simon Pirani, “Ukraine: bogus ‘anti-imperialism’ serves the Kremlin”, People and nature, 28 Σεπτεμβρίου 2022, https://peopleandnature.wordpress.com/2022/09/28/ukraine-bogus-anti-imperialism-serves-the-kremlin/#more-4856 [Simon Pirani, «Ο ψεύτικος “αντιιμπεριαλισμός” εξυπηρετεί το Κρεμλίνο», e la libertà, 29 Σεπτεμβρίου 2022, https://www.elaliberta.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%AE/%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B7-%CE%B2%CE%B1%CE%BB%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B9%CE%B1/8471-%CE%BF-%CF%88%CE%B5%CF%8D%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%82-%C2%AB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%B9%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82%C2%BB-%CE%B5%CE%BE%CF%85%CF%80%CE%B7%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%B5%CE%AF-%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CF%81%CE%B5%CE%BC%CE%BB%CE%AF%CE%BD%CE%BF].
[3] Volodymyr Artiukh and Taras Fedirko, “No, the West Didn’t Halt Ukraine’s Peace Talks With Russia”, Novara Media, 17 Οκτωβρίου 2022, https://novaramedia.com/2022/10/17/no-the-west-didnt-halt-ukraines-peace-talks-with-russia/.
[4] Роман Романюк, «Від “капітуляції” Зеленського до капітуляції Путіна. Як ідуть переговори з Росією», Українська правда, 5 Μαΐου 2022, https://www.pravda.com.ua/articles/2022/05/5/7344096/.
[5] «בנט מדבר», Youtube, https://www.youtube.com/watch?v=qK9tLDeWBzs.
[6] “‘We had to buy time’ A Ukrainian negotiator said Moscow offered peace in exchange for Kyiv ending its NATO bid. Russia’s propagandists were thrilled”, Meduza, 28 Νοεμβρίου 2023, https://meduza.io/en/feature/2023/11/28/we-had-to-buy-time.
[7] Freddie Sayers, “Oleksiy Arestovych: Zelenskyy’s challenger The President’s former spokesman has turned into his fiercest critic”, UnHerd, 15 Ιανουαρίου 2024, https://unherd.com/2024/01/oleksiy-arestovych-zelenskyys-challenger/.
[8] “Putin rebuts key elements of African peace plan for Ukraine”, Reuters, 18 Ιουνίου 2023, https://www.reuters.com/world/europe/african-leaders-arrive-ukraine-talks-with-russias-putin-2023-06-17/.
[9] “Latest in Ukraine: Putin, Zelenskyy Reject African Peace Initiative”, VOA, 17 Ιουνίου 2023, https://www.voanews.com/a/putin-zelenskyy-reject-african-peace-initiative-/7142034.html.
[10] “‘We had to buy time’ A Ukrainian negotiator said Moscow offered peace in exchange for Kyiv ending its NATO bid. Russia’s propagandists were thrilled”, Ό.π.
[11] Ό.π.
[12] «Брифинг официального представителя МИД России М.В.Захаровой, Москва, 29 ноября 2023 года», Министерство иностранных дел Российской Федерации, 29 Νοεμβρίου 2023, https://www.mid.ru/ru/foreign_policy/news/1918195/.
[13] Freddie Sayers, “Oleksiy Arestovych: Zelenskyy’s challenger The President’s former spokesman has turned into his fiercest critic”, Ό.π.