Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του κοινωνικού οικολόγου Adrian Ivakhiv που αναδεικνύει μία άλλη οπτική του ουκρανικού ζητήματος και της αποικιακής σχέσης με τη Ρωσία. Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο UKR-TAZ: A Ukrainian Temporary Autonomous Zone. Ο Adrian Ivakhiv είναι Ουκρανο-Καναδός συγγραφέας, ζει και εργάζεται ως καθηγητής περιβαλλοντικής σκέψης και κουλτούρας στο Πανεπιστήμιο του Βερμόντ.
Η οπτική της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία στο πλαίσιο μιας μετα-αποικιακής και απο-αποικιακής θεωρίας μπορεί να είναι μια δύσκολη υπόθεση. Αυτή η ανάρτηση δανείζεται μερικά πρόσφατα άρθρα ως αφετηρία για να διερευνήσει μερικές από τις αμφισημίες της.
Αποαποικιοποίηση, μέρος 1: Ουκρανία και Ρωσία
Γράφοντας στο περιοδικό e-Flux (και αναδημοσιεύοντάς το στο αριστερό γερμανικό περιοδικό Taz), ο Oleksiy Radynski, σκηνοθέτης και συνιδρυτής του Κέντρου Ερευνών Οπτικού Πολιτισμού του Κιέβου, ξεδιαλύνει έξυπνα τα βαθιά αποικιοκρατικά ερείσματα του πολέμου του Πούτιν κατά της Ουκρανίας και των Ουκρανών. Στο «Η υπόθεση κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας», ο Radynski ακολουθεί συνοπτικά δύο συναρπαστικές γραμμές επιχειρηματολογίας (κάθε μία από αυτές έχει αναπτυχθεί σε μεγαλύτερο βάθος από άλλους, αλλά όχι εξ όσων γνωρίζω συνδυασμένες με έναν τόσο συνοπτικό και επικαιροποιημένο σχετικό τρόπο, γι’ αυτό επομένως εστιάζω σε αυτό).
Η πρώτη γραμμή σκέψης υποστηρίζει ότι ο αντι-ουκρανισμός του Πούτιν και πολλών Ρώσων –το «βαθύ εθνικό και πολιτικό μίσος προς τους Ουκρανούς» που είναι εμφανές στις πρόσφατες ομιλίες του– αποτελεί μία αποκήρυξη αυτού που απειλεί εσωτερικά τη Ρωσία. Η Ουκρανία σήμερα αντιπροσωπεύει «μια ριζικά διαφορετική Ρωσία», με την αποκήρυξη να λειτουργεί και προς τις δύο κατευθύνσεις.
«Αυτό που ο Πούτιν αποκαλεί “ιστορική ενότητα” των δύο εθνών αναφέρεται σε αιώνες αυτοκρατορικής κυριαρχίας από τη Ρωσία… Εμείς [οι Ουκρανοί] μοιραζόμαστε με τους Ρώσους μια ιστορία δουλοπαροικίας (μια μορφή de facto δουλείας στη Ρωσική Αυτοκρατορία), εργατικών κινημάτων, επανάστασης, εκβιομηχάνισης και πολέμου. Πολλές γενιές των οικογενειών μας έχουν αναμιχθεί μεταξύ τους. Αλλά κάθε σχέση μεταξύ μητροπόλης και αποικίας –όπως κάθε σχέση μεταξύ αφέντη-σκλάβου– είναι διαλεκτική και αμοιβαία. […]
Με τον αποικισμό της Ουκρανίας, η ρωσική μητρόπολη είχε ακούσια καταπιεί μια πολιτική κουλτούρα βασισμένη σε οριζόντιες μορφές δημοκρατίας –ακόμη και αν φαίνονται σκληρές, όπως τα συμβούλια των Κοζάκων, τους αναρχικούς στρατούς του Νέστορ Μάχνο ή τις εξεγέρσεις του Μαϊντάν. Και αυτή η ξένη παρουσία θα διαλύσει τη μητροπόλη εκ των έσω. Κατά κάποιον τρόπο, ο φόβος του Πούτιν για μια εξέγερση «ρωσικού Μαϊντάν» στη Μόσχα είναι απόλυτα δικαιολογημένος – αλλά όχι επειδή, όπως υποδηλώνει η ρωσική προπαγάνδα, θα οργανωθεί από Ουκρανούς τρομοκράτες εκπαιδευμένους από το ΝΑΤΟ. Ο φόβος είναι δικαιολογημένος επειδή, αν οι Ρώσοι είναι λίγο Ουκρανοί, μπορεί επίσης να είναι σε θέση να ανατρέψουν μια αυταρχική κυβέρνηση…
Είναι αυτή η “ιστορική ενότητα” που η σημερινή αυταρχική Ρωσία προσπαθεί με κάθε μέσο να ξορκίσει στο εσωτερικό της, μετατρέποντας τη Ρωσία σε αστυνομικό κράτος και προλαμβάνοντας τη λαϊκή εξέγερση».
Με άλλα λόγια, η Ουκρανία απειλεί να ανατρέψει την «ιστορική ενότητα» του ρωσικού ιμπεριαλισμού — έτσι (για τον Πούτιν) πρέπει να εξοντωθεί.
Η δεύτερη γραμμή επιχειρηματολογίας του Radynski είναι ότι ο ρωσικός ιμπεριαλισμός, έχει τις ρίζες του σε μια σλαβική και προς Ανατολάς εκδοχή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας των εποίκων που επεκτάθηκε σε όλη την Αμερική και πέρα από αυτήν. Μακριά από την απλή επέκταση για την ειρηνική εγκατάσταση στα εδάφη της «πατρίδας» ανατολικά του Ρως του Κιέβου, όπως συχνά θεωρείται, η επέκταση προς την ανατολή, τον βορρά και τον νότο περιλάμβανε «τη γενοκτονία των αυτόχθονων πληθυσμών» (φινο-ουγγρικοί και τουρκικοί ομιλούντες λαοί, μεταξύ άλλων), «την εξόρυξη πόρων και την εμφάνιση μιας αυταρχικής διακυβέρνησης».
Όπως αναφέρθηκε, τα επιχειρήματα του Radynski δεν είναι πρωτότυπα (ούτε προσδιορίζονται ως τέτοια) και υπάρχουν και άλλοι που τα έχουν αναπτύξει σε πιο λεπτομερή και εκλεπτυσμένη μορφή. Για παράδειγμα, σχετικά με τον ρωσικό αποικισμό της Άπω Ανατολής της Σιβηρίας, βλέπε Forsyth 1994· Stephan 1994· Wood 2011· Pesterev 2015. Σχετικά με τη ρωσική αυτοκρατορική αποικιοκρατία γενικότερα, συμπεριλαμβανομένων των αυτο-δικαιολογούμενων λόγων της «αυτο-αποικιοποίησης», βλέπε Sunderland 2000· Morrison 2012· Tlostanova 2012· Etkind 2013 και 2015· Eskanian 2015· και αυτό το όμορφα εικονογραφημένο άρθρο του Engelhardt του 2020. Και σε σχέση με την Ουκρανία, Chernetsky 2003· Velychenko 2004· Sakwa 2015· αυτό το πάνελ του 2020· και Badior 2022. Και αυτά είναι απλώς μια διάσπαρτη ματιά.
Ο Radynski καταλήγει, προκλητικά, υποστηρίζοντας ότι:
«Το Κίεβο αποδέχεται τη χιλιετή ιστορική του ευθύνη απέναντι στα αποικιοκρατούμενα έθνη που καταπιέζονται στη σημερινή Ρωσική Ομοσπονδία, αναγνωρίζοντας καθυστερημένα τον εαυτό του ως μια ατυχή προέλευση ενός δεσποτικού, αποικιοκρατικού ρωσικού κράτους – ενός κράτους που καταπιέζει κάθε λαό που έχει την ατυχία να βρίσκεται στα εδάφη του, συμπεριλαμβανομένου του ρωσικού λαού. Για το καλό όλων αυτών των λαών –και της υπόλοιπης ανθρωπότητας– το ρωσικό κράτος με τη σημερινή του μορφή θα πρέπει να πάψει να υπάρχει».
Σε αυτή τη σκόπιμα προκλητική εκδοχή της αποαποικιοποίησης, το Κίεβο, η ουκρανική πρωτεύουσα, θα ανακτούσε τον (αποικιακό/μετα-αποικιακό) μανδύα της «μητέρας των ρωσικών πόλεων» για να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην αποαποικιοποίηση ολόκληρου αυτού του μέρους του κόσμου, το οποίο μέχρι σήμερα έχει παραμεληθεί σε μεγάλο βαθμό από την αποαποικιοκρατική θεωρία. Η αποαποικιοποίηση ως απελευθερωτική διαδικασία θα προχωρούσε έτσι μέσω του Κίεβου, με αυτή τη χιλιετή πρωτεύουσα να αποτελεί πλέον ένα «υποχρεωτικό σημείο διέλευσης» για αυτή τη διαδικασία [όπως θα την αποκαλούσε η θεωρία «δράστη-δικτύου» (actor-network theory)].
Αποαποικιοποίηση, μέρος 2: Ρωσία και κόσμος
Εδώ είναι που τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα. Τα επιχειρήματα σχετικά με την αποαποικιοποίηση στηρίζονται στην κατανόηση της ταυτότητας του αποικιοκράτη. Μια διεξοδική ιστορική ανάλυση μπορεί να διακρίνει ουσιαστικά μεταξύ της βρετανικής, της γαλλικής, της ισπανικής, της ρωσικής και άλλων μορφών αποικιακής και αυτοκρατορικής εξουσίας. Μια λιγότερο διεξοδική, αλλά πιο διεθνώς αποδεκτή, κατανόηση συνήθως στοχεύει στην ευρεία και πιο χαλαρή κατηγορία της «Δύσης», ενώ θέτει τον εαυτό της δήθεν στην υπηρεσία της μη Δύσης, δηλαδή «όλων των υπολοίπων». Κάθε μία από αυτές τις προσεγγίσεις έχει τις αρετές της (η Ευρώπη, μιλώντας γενικά, πράγματι αποίκισε τον κόσμο) αλλά ενέχει και τους κινδύνους της (δείτε εδώ, για παράδειγμα, μια κακώς εμπεριστατωμένη «αποαποικιακή» ανάλυση της εισβολής στην Ουκρανία).
Ας το θέσουμε αυτό στο πλαίσιο του πολέμου που διεξάγεται «για να κερδηθούν οι καρδιές και τα μυαλά» στα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης. Όπως έδειξε η ανάρτηση του Carl Miller στο twitter, ο ρωσικός πόλεμος πληροφοριών μπορεί να μην πηγαίνει τόσο καλά στη Δύση κατά τη διάρκεια της παρούσας εισβολής – έχει κυρίως επιτύχει σε αποσπασματικούς πυρήνες της ακροδεξιάς (και της άκρας αριστεράς). Αλλά φαίνεται να πηγαίνει πολύ καλύτερα στη μη Δύση, ειδικά στις χώρες BRICS (Βραζιλία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) και σε άλλα μέρη της Αφρικής και της Ασίας, όπου μπορεί στην πραγματικότητα να στοχεύει στρατηγικά. Ο Ali Breland, στον ιστότοπο motherjones, ασκεί το ίδιο επιχείρημα και σημειώνει ότι η δεξιά πτέρυγα των ΗΠΑ έχει μόλις αρχίσει να παίρνει μέρος στη δράση υπέρ του Πούτιν. Μια άλλη δράση της ρωσικής στρατηγικής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ότι επικεντρώνεται στο να προκαλεί φόβο παρά αγάπη, και επιτυγχάνει περισσότερα με αυτό.
Όπως υποστήριξα στο πρόσφατο άρθρο μου για τον Noam Chomsky, ένα από τα μαθήματα αυτής της εισβολής είναι ότι ζούμε σε έναν ασταθή και πολυπολικό κόσμο, και αν οι αναλυτικοί μας φακοί παραμείνουν προσκολλημένοι στην Ευρώπη και τον ατλαντικό κόσμο, δεν θα αναγνωρίσουμε τι συμβαίνει.
Ένας στοχαστής που το υποστηρίζει αυτό εδώ και πολύ καιρό, αλλά ο οποίος το έχει χρησιμοποιήσει υπέρ του ρωσικού νεο-ιμπεριαλισμού, είναι ο Alexander Dugin (στον οποίο έχουμε αναφερθεί σε αυτό το blog αρκετές φορές). Όπως οι αποαποικιακοί στοχαστές τονίζουν την ανάγκη εξισορρόπησης «της Δύσης έναντι των υπολοίπων», παίρνοντας το μέρος των τελευταίων, ο Dugin θέτει τον εαυτό του ως γεωπολιτικό θεωρητικό για «τους υπόλοιπους». Και όπως ένα συγκεκριμένο (αλλά όχι κυρίαρχο) μέρος αποαποικιακών στοχαστών, χαρτογραφεί κι ο ίδιος αυτή τη δυαδικότητα «Δύσης έναντι των υπολοίπων» στην αντίθεση της παράδοσης έναντι της προόδου, όπου η Δύση διαφθείρει τον ιστό της παραδοσιακής κοινωνίας, που ήταν «οργανικός», «ολιστικός», «ριζωμένος» κ.λπ.
Γράφει ο Dugin, «Με τον Διαφωτισμό, η Δύση εισήλθε σε έναν εντελώς τεχνητό πολιτισμό βασισμένο σε λανθασμένες ιδέες – όπως η πρόοδος, ο υλισμός, η τεχνολογία, ο καπιταλισμός, ο εγωισμός και ο αθεϊσμός. Αυτός ήταν ο Διαφωτισμός – η «Λουσιφεριανή υπερηφάνεια», ο πόλεμος ενάντια στον Παράδεισο. Αυτό συμπίπτει με τη δυτική αποικιακή επέκταση. Η αποικιοκρατία ήταν ένα είδος προβολής της ίδιας ασθένειας σε παγκόσμια κλίμακα. Κανένας άλλος πολιτισμός δεν συγκέντρωσε τόση προσπάθεια στην υλική πτυχή της ζωής όσο η Δύση. Οι Κινέζοι ανακάλυψαν τη σκόνη εδώ και πολύ καιρό, αλλά τη χρησιμοποίησαν για να φτιάξουν όμορφα πυροτεχνήματα. Ήταν ένα είδος πολιτιστικών και καλλιτεχνικών φαινομένων. Όταν οι Ευρωπαίοι ανακάλυψαν την ίδια πυρίτιδα, άρχισαν αμέσως να σκοτώνουν ο ένας τον άλλον και όλους τους άλλους λαούς. Η δυτική ηγεμονία βασίζεται στην ασθένεια, οπότε θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τον δυτικό πολιτισμό της νεωτερικότητας ως παθολογία».
Το επιχείρημα αυτό θα φαινόταν στους ιστορικούς ως αρκετά επιπόλαιο, αλλά η απήχησή του στη μη Δύση είναι εύκολο να κατανοηθεί. Εδώ ο Dugin απευθύνεται στους Λατινοαμερικάνους το 2019: «Η Λατινική Αμερική είναι για άλλη μια φορά το έδαφος της γεωπολιτικής διαλεκτικής του αποικισμού/αποαποικιοποίησης. Παντού –σε Βολιβία, Χιλή, Αργεντινή, Βραζιλία, Βενεζουέλα, Ουρουγουάη κ.ο.κ.– βλέπουμε το ίδιο μοτίβο: φιλοαμερικανοί φιλελεύθεροι (+φιλελεύθεροι ακροδεξιοί) εναντίον δυνάμεων αποαποικιοποίησης, κυρίως αριστεροί».
Και πάλι, σε συνέντευξή του στο τουρκικο-κινεζικό περιοδικό Belt and Road Initiative Quarterly (BRIQ), όπου υποστηρίζει μια συμμαχία Ρωσίας-Κίνας ως το κύριο πλεονέκτημα του αγώνα κατά της ηγεμονίας της «φιλελεύθερης-παγκοσμιοκρατικής» Δύσης:
«Πρέπει να απελευθερώσουμε τον εαυτό μας, όλους τους λαούς, τον τουρκικό λαό, τον ρωσικό λαό, τον κινεζικό λαό, τον ευρωπαϊκό λαό, τους αμερικανικούς λαούς, από αυτόν τον διεθνή φιλελεύθερο βάλτο. Πρέπει να απελευθερωθούμε από τον ολοκληρωτικό λόγο που οικοδομήθηκε πάνω στο “αυτονόητο” δόγμα ότι μόνο ο φιλελευθερισμός μπορεί να γίνει αποδεκτός ως καθολική ιδεολογία, ότι μόνο οι δυτικές αξίες πρέπει να αφομοιωθούν ως κάτι καθολικό. Με την ανάπτυξη της Κίνας και την επιμονή του Πούτιν να υπερασπιστεί και να ενισχύσει τη ρωσική κυριαρχία, αντιπροσωπεύεται τώρα μια στρατηγική για την εξασφάλιση της ανεξαρτησίας της Κίνας και της Ρωσίας, δουλεύοντας σε συνεργασία και συμμαχώντας. Τώρα, μπορούμε να μιλήσουμε για τη ρωσο-κινεζική συμμαχία ως τη γεωπολιτική συμμαχία που αντιτίθεται στην ατλαντική παγκόσμια τάξη. Τα έθνη-κράτη δεν μπορούν να καθιερώσουν, να εξασφαλίσουν και να διατηρήσουν την πραγματική κυριαρχία. Πρέπει να αντιταχθούμε από κοινού σε αυτήν την παγκόσμια πίεση. Πάνω απ’ όλα, στην παρούσα φάση, πρέπει να δημιουργήσουμε μια πολυπολική συμμαχία μεταξύ όλων των δυνάμεων, όλων των κρατών, όλων των χωρών και πολιτισμών που αγωνίζονται για την ανεξαρτησία τους. Αυτή είναι η λογική συνέχεια της αποαποικιοποίησης. Η αποαποικιοποίηση δεν έχει ολοκληρωθεί· μόλις ξεκίνησε».
Τα προβλήματα στην επιχειρηματολογία του Dugin είναι πολλαπλά.
Ο στόχος του –η Δύση– αρθρώνεται με τρόπους που θα είχαν απήχηση στους αριστερούς αποαποικιακούς στοχαστές της Λατινικής Αμερικής (για μερικούς από τους οποίους τρέφω σεβασμό και αξιοποιώ στη διδασκαλία και τη γραφή μου), άλλα με μια διαφορά στην έμφαση: ο Dugin αντικαθιστά τον αντικαπιταλισμό τους με τον αντιφιλελευθερισμό και τη δύναμη της αυτόχθονης σκέψης με την αόριστη έννοια της «παράδοσης». Πάνω απ’ όλα, η στρατηγική των «μεγάλων δυνάμεων» του Dugin –η οποία στοχεύει στην οικοδόμηση μιας συμμαχίας παγκόσμιων δυνάμεων που πρώτα θα εξοντώσουν τον «δυτική φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση» και μετά θα αντιμετωπίσουν τις δικές τους διαφορές– έχει μικρή αποαποικιακή αξία για εκείνους που μένουν έξω από τους βρόχους της εξουσίας.
Οι διατυπώσεις του επικαλούνται μια λιτανεία ακροδεξιών αιτιάσεων:
«Είναι προφανές ότι οι Υπόλοιποι, όλοι οι μη Δυτικοί πολιτισμοί, απορρίπτουν αυτόν τον παθολογικό δυτικό φιλελευθερισμό όπως και τους λοατκί+ κανόνες, την υποτιθέμενη επιλογή των φύλων, αυτούς τους τεχνοκεντρικούς, εξαιρετικά αντιανθρωπιστικούς ή μετα-ανθρωπιστικούς τρόπους ανάπτυξης της τεχνολογίας και της βιομηχανίας, αυτή τη μισαλλόδοξη και ολοκληρωτική τάση “ακύρωσης του πολιτισμού”».
Η παραπάνω «βαθιά αποαποικιοποίηση» [σε αναλογία με τον όρο βαθιά οικολογία], όπως υποστηρίζουν ο Jason Stanley και ο Eliyahu Stern, θεωρεί την κοσμοπολίτικη φιλελεύθερη δημοκρατία εχθρό της και απειλεί «τους εκσυγχρονιστές παντού, ίσως ειδικά τους Εβραίους». Είναι, δηλαδή, ρατσιστική μέχρι το κόκκαλο.
Όπως το βλέπει ο Dugin, μόνο όταν ηττηθεί ο «παθολογικός δυτικός φιλελευθερισμός», θα πρέπει να επιλυθούν οι σχέσεις μεταξύ των υπόλοιπων αυτοκρατορικών σχηματισμών –των Ρώσων, των Κινέζων, των Ισλαμιστών, των Ινδών κ.ο.κ.– είτε στρατιωτικά είτε με κάποιο άλλο τρόπο. Όσο για τους λαούς και τους τόπους που βρίσκονται υπό αυτοκρατορίες, φυσικά θα πρέπει να υποβληθούν σε οποιαδήποτε ιεραρχία θεωρήσουν εφαρμόσιμη οι νέοι ιμπεριαλιστές… Η «απο-αποικιοποίηση», υπό αυτή την εκδοχή, αποδεικνύεται μια «πολυπολική επανα-αποικιοποίηση» που γίνεται από άλλες δυνάμεις.
Υπάρχουν και άλλα σημεία στα οποία οι δηλώσεις του Dugin ακούγονται ανατριχιαστικά όμοιες με εκείνες των μετα-αποικιακών (όπως ο Dipesh Chakrabarty, ο οποίος υποστηρίζει μια Ευρώπη-επαρχία), των μετα-φιλελεύθερων και των μετα-ανθρωπιστών (όπως ο Bruno Latour και άλλοι). Για παράδειγμα, αναφέρει: «Πρέπει να μειώσουμε τη Δύση στα οργανικά σύνορά της. Είναι μόνο μία από τις πολλές περιοχές της ανθρωπότητας – δεν είναι τίποτα παρά μια επαρχία». Αυτό θα εφαρμοζόταν από τους μετα-ανθρωπιστές όχι μόνο στη Δύση, αλλά και σε όλες τις εκφράσεις της αυτοκρατορικής ανθρωπότητας.
Η προσπάθεια, όμως, εύρεσης τέτοιων σημασιών αποσπά την προσοχή από τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν τον φασιστικό πυρήνα της σκέψης του Dugin: το μίσος του για τη Δύση, την ολοκληρωτική σφοδρότητα του αντιφιλελευθερισμού του και τις περιγραφές του μεσσιανικού ρόλου που πρέπει να διαδραματίσει η Ρωσία για να επιτρέψει τη γέννηση μιας νέας παγκόσμιας τάξης.
Στο πολυκεντρικό και άναρχο παγκόσμιο μιντιακό τοπίο –με το οποίο εμείς στη Δύση δεν έχουμε συμβιβαστεί– το παιχνίδι τέτοιων ιδεών είναι πολυτομεακό. Ο αντιφιλελευθερισμός του Dugin αναζητά και βρίσκει γραμμές σχέσης με άλλους νεο- και σχεδόν φασιστικούς, εθνικούς και «πολιτισμικούς» ιμπεριαλιστές του κόσμου, όπως ο Steve Bannons, αλλά και με διανοούμενους στην Κίνα (ακόμη και εξ αριστερών), το Ιράν, τη Νότια Αφρική, τη Βραζιλία και αλλού.
Μαζί χτίζουν μια αφήγηση φαινομενικής «απο-αποικιοποίησης» που όμως αποτελεί από μόνη της μια νέα μορφή ιμπεριαλισμού.
Συμπέρασμα
Το ερώτημα-κλειδί, λοιπόν, για οτιδήποτε ισχυρίζεται ότι είναι «αποαποικιοκρατικό» ή «αντι-ιμπεριαλιστικό» είναι να αναρωτηθούμε σε ποια αποικιοκρατία και σε ποιον ιμπεριαλισμό αντιτίθεται κανείς: στη Δύση (αποκλειστικά) ή σε όλες τις μορφές;
Εάν η απάντηση είναι το τελευταίο, τότε θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι κάθε μορφή ιμπεριαλισμού μπορεί να έχει τα δικά της στρατιωτικά δίκτυα (η Δύση έχει το ΝΑΤΟ, η Μόσχα έχει το σύνολο συμμαχιών Ρωσίας-Λευκορωσίας-Τσετσενίας-Συρίας κ.λπ.), τους εξορυκτικούς-καπιταλιστικούς γεωπολιτικούς σχηματισμούς της (οι περισσότεροι από αυτούς εξακολουθούν να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο), τις βιομηχανίες ψυχαγωγίας-προπαγάνδας (εκ των οποίων ορισμένες είναι, κρίσιμα, πιο πλουραλιστικές και ανοιχτές από άλλες), και τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητές της (από τον σοβινισμό της Μεγάλης Ρωσίας μέχρι τον σοβινισμό των Χαν, τον ινδουιστικό εθνικισμό και άλλα παρόμοια).
Αυτό που θα έκανε τέτοιους αυτοκρατορικούς σχηματισμούς δυνητικά μη ιμπεριαλιστικούς είναι το αν ανταποκρινόντουσαν σε δημοκρατικές κοινωνικές ορμές από τα κάτω προς τα πάνω. Οι κρατικές προσπάθειες μπορούν ίσως κάποιες φορές να βοηθήσουν μια διαδικασία απο-αποικιοποίησης: θετικά προγράμματα δράσης ή πολιτικές που ευνοούν μια γλώσσα (όπως τα ουκρανικά σήμερα ή οι επίσημες πολιτικές διγλωσσίας στον Καναδά, ή τα προγράμματα γαελικής γλώσσας στην Ιρλανδία κ.λπ.) Αλλά για να πετύχει επί της ουσίας η απο-αποικιοποίηση, θα πρέπει αυτή να διεξαχθεί από κάτω προς τα πάνω.
Η αποαποικιοποίηση, εξ ορισμού, δεν είναι απλώς αντι-ιμπεριαλισμός, αλλά ενάντια σε όλους τους ιμπεριαλισμούς. Αυτό καθιστά κάθε μέρος πάνω στον πλανήτη ένα «υποχρεωτικό σημείο διέλευσης» για την αποαποικιοποίηση.
Σημείωση του ιδίου:
Επέκταση του ΝΑΤΟ; Ένα υποθετικό ερώτημα
Αν μετρούσα όλα τα άρθρα που υποστηρίζουν ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ συνέβαλε στην τρέχουσα ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, θα μου έπαιρνε όλη τη νύχτα.
Ας με πείσει κάποιος ότι δεν χάνουν όλα τους σε ένα θεμελιώδες σημείο: ότι αν το ΝΑΤΟ δεν είχε επεκταθεί, δεν έχουμε ιδέα αν αυτό θα σήμαινε ότι η Ρωσία δεν θα είχε επιτεθεί στην Ουκρανία το 2014, ή στη Γεωργία το 2008 (από την οποία απέκοψε στρατιωτικά τη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία) ή δεν θα υποστήριζε τους αυτονομιστές στη Μολδαβία (από την οποία απέκοψε την Υπερδνειστερία το 1992);
Όλες αυτές είναι χώρες εκτός ΝΑΤΟ.
Δεν υποδηλώνει η λογική ότι η Ρωσία θα είχε εισβάλει και στα τρία κράτη της Βαλτικής [Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία], αν όχι σε άλλα;
Δεδομένου ότι δεν το γνωρίζουμε αυτό, όλοι μιλάμε υποθετικά: από τη μία πλευρά, η υπόθεση ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ έκανε τη Ρωσία τόσο τρελή που επιτέθηκε σε αυτές τις μη νατοϊκές χώρες· από την άλλη πλευρά, η υπόθεση ότι τους επιτέθηκε ακριβώς επειδή μπορούσε ακόμα να το κάνει αυτό χωρίς να επιτεθεί στο ΝΑΤΟ.
Ποιο βρίσκεις πιο αληθοφανές;
Καταλαβαίνω ότι η Δύση θα μπορούσε, και θα έπρεπε, να τα είχε πάει καλύτερα με την ενσωμάτωση της Ρωσίας στις οικονομικές και πολιτικές συμμαχίες της. Δεν έπρεπε να αφήσει τους νεοφιλελεύθερους «θεραπευτές του σοκ» να επηρεάσουν τόσο πολύ τον άμεσο απόηχο της σοβιετικής κατάρρευσης. Αλλά δεν είναι αυτό το επιχείρημα εν προκειμένω.
Διαβάστε περισσότερα στον ιστότοπό του
Σχετικά με το Ντομπάς:
https://blog.uvm.edu/aivakhiv-ukrtaz/category/eastern-ukraine/